Prokuratura Okręgowa w Legnicy zakończyła czynności sprawdzające związane z medialnymi doniesieniami dotyczącymi proponowania pracy w KGHM Polska Miedź S.A. w zamian za głosowanie na Jacka Protasiewicza przy wyborze władz dolnośląskiej Platformy Obywatelskiej podczas wyborów w dniu 26 października 2013r. w Karpaczu.

Wobec stwierdzenia, iż znamiona przestępstwa płatnej protekcji, czy też innych czynów, będących przedmiotem złożonych zawiadomień nie zostały zrealizowane, odmówiono wszczęcia postępowania w tej sprawie.
Powody takiej decyzji to:
? niemożność uznania KGHM Polska Miedź S.A za podmiot, w którym sprawca przestępstwa płatnej protekcji z art. 230 § 1 k.k. może powoływać się na wpływy,
? ustalenie, że z kontekstu rozmowy Pawła Frosta z Michałem Jarosem
i Tomaszem Borkowskim nie wynika, aby w zamian za głosowanie przez Pawła Frosta za kandydaturą Jacka Protasiewicza, Michał Jaros i Tomasz Borkowski obiecali pomoc w sprowadzeniu rodziny Pawła Frosta z Ukrainy przy pomocy Ministra Spraw Zagranicznych,
? ustalenia, że wobec tego, iż działania Norberta Wojnarowskiego i Michała Jarosa podejmowane były w ramach wyborów wewnątrzpartyjnych, ich zachowania nie miały charakteru władczych działań funkcjonariuszy publicznych, to jest posłów na Sejm, a tym samym nie przekroczyli oni swych uprawnień, ani nie dopełnili obowiązków (art. 231 k.k.),
? niemożność zakwalifikowania zachowań Norberta Wojnarowskiego, Michała Jarosa i Tomasza Borkowskiego, a także Jacka Protasiewicza i Jacka Kardeli
w kontekście przepisów art. 228 k.k. oraz art. 229 k.k., to jest przyjmowania korzyści majątkowej lub jej udzielenia albo obietnicy udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji,
? niemożność ustalenia, czy i jakie propozycje w związku z głosowaniem na kandydaturę Jacka Protasiewicza otrzymali bliżej nieokreśleni członkowie Platformy Obywatelskiej z Głogowa.
Analizie poddano wszystkie ujawnione w mediach przypadki ewentualnego składania propozycji głosowania w określony sposób:
? spotkanie z 25 października 2013r. w Lubinie Norberta Wojnarowskiego z Edwardem Klimką, na którym Norbert Wojnarowski oferował mu pomoc w załatwieniu zatrudnienia w KGHM Polska Miedź S.A.,
? spotkanie z 24 października 2013 r. działaczy Platformy Obywatelskiej Michała Jarosa i Tomasza Borkowskiego z Pawłem Frostem, w trakcie którego Pawłowi Frostowi proponowano pomoc w uzyskaniu stanowiska w radach nadzorczych spółek KGHM Polska Miedź S.A., a także rozmawiano o ewentualnej pomocy ze strony Ministerstwa Spraw Zagranicznych w sprowadzeniu do Polski rodziny Pawła Frosta przebywającej na Ukrainie,
? rozmowy z 26 października 2013 r. podczas zjazdu wyborczego Platformy Obywatelskiej w Karpaczu, prowadzone prawdopodobnie przez działaczy z Głogowa, w czasie której miano im obiecywać lepsze miejsca na listach wyborczych oraz stanowiska lub pomoc w zatrudnieniu w zamian za oddanie głosu na Jacka Protasiewicza.
W trakcie przeprowadzonych czynności rozpytania, wszystkie podejrzewane osoby zaprzeczyły aby kierowały obietnicę uzyskania zatrudnienia w KGHM Polska Miedź S.A. lub uzyskania innych korzyści osobistych w zamian za oddanie głosu na Jacka Protasiewicza.
Prokurator do oświadczeń tych podszedł ze stosowną rezerwą, albowiem słuchając nagrań można wysunąć wniosek, że w trakcie spotkań czyniono jednak, w sposób bardziej czy mniej wyraźny, sugestie udzielenia Edwardowi Klimkce pomocy w uzyskaniu pracy w KGHM, czy też wykorzystania posiadanych przez Pawła Frosta uprawnień do zasiadania w radach nadzorczych tej spółki.
Dlatego też zachowanie osób czyniących propozycje przeanalizowano w kontekście ewentualnej realizacji znamion takich przestępstw jak płatna protekcja (art. 230 k.k.), przyjęcie korzyści majątkowej oraz obietnicy udzielenia korzyści majątkowej (art. 228 § 1 k.k. i art. 229 § 1 k.k.), przekroczenie uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych (art. 231 k.k.) oraz przekupstwo wyborcze (art. 250a k.k.).
W pierwszej kolejności przeanalizowano znamiona płatnej protekcji.
Zgodnie z dyspozycją tegoż przepisu, odpowiedzialności karnej podlega ten, kto powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołując przekonanie innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę.
W związku z takim brzmieniem przepisu konieczne było ustalenie, czy KGHM Polska Miedź S.A. z uwagi na to, iż jej udziałowcem jest Skarb Państwa (31,79 % akcji) może być traktowana jako krajowa jednostka organizacyjna dysponująca środkami publicznymi.
Otóż w świetle podstawowych zasad prawa cywilnego Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi z chwilą przekształcenia go w dniu 5 marca 1991 r. z przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną stał się spółką prawa handlowego z udziałem Skarbu Państwa. Wcześniej udział ten był jednoosobowy, obecnie (od 2010 r.) jest mniejszościowy. Podmiot ten dysponował kapitałem, który uprzednio w całości stanowił własność Skarbu Państwa. Z chwilą jednak przekształcenia w spółkę akcyjną stał się on majątkiem, w oparciu o który Spółka rozpoczęła nastawioną na zysk działalność gospodarczą o komercyjnym charakterze na zasadach równości i wolności gospodarowania.
KGHM Polska Miedź S.A. swojej działalności nie finansuje ze środków publicznych przeznaczonych na wykonywanie wykonuje zadań publicznych. Jest spółką prawa handlowego działającą zgodnie z prawidłami gospodarki wolnorynkowej.
Pamiętać także należy, że przestępstwo płatnej protekcji, jak też przestępstwa łapownictwa czynnego i biernego zgrupowano w rozdziale XXIX kodeksu karnego zatytułowanym ?Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego?. Rodzajowym przedmiotem ochrony tych przestępstw jest prawidłowość funkcjonowania instytucji państwowych i samorządowych, a nie spółek prawa handlowego, które nie wykonują zadań publicznych, jak też ich działalność nie jest finansowana ze środków publicznych.
A zatem, nawet powołując się na wpływy, w przypadku gdy dotyczy to jednostki nie dysponującej środkami publicznymi, znamiona przestępstwa z art. 230 k.k. nie są zrealizowane. Stosowanie jakiejkolwiek interpretacji rozszerzającej jest w prawie karnym niedopuszczalne.
Oddzielną kwestią pozostaje ocena zachowania Michała Jarosa, polegającego na kierowania obietnic uzyskania pomocy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – za pośrednictwem prawdopodobnie Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego – w celu sprowadzenia do Polski rodziny Pawła Frosta, w zamian za głosowanie na określonego kandydata w wyborach na Przewodniczącego Regionalnego Zarządu Platformy Obywatelskiej.
Po analizie nagrania stwierdzić należy, iż słowa Michała Jarosa były raczej sugestią, a nie obietnicą uzyskania pomocy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Przede wszystkim jednak nie padły one w związku z głównym wątkiem, trwającej ponad godzinę, rozmowy prowadzonej z Pawłem Frostem.
W zdecydowanej większości jej tematem były zagadnienia związane z trwającą kampanią wyborczą, a w szczególności prezentowanie argumentacji przemawiającej za głosowaniem na Jacka Protasiewicza. Kwestionowany fragment wypowiedzi pochodzi z tej części rozmowy, w której poruszane były sprawy osobiste.
Z uwagi na takie ustalenia brak jest podstaw do uznania, iż opisane wyżej zachowanie Michała Jarosa wyczerpało znamiona przestępstwa z art. 230 k.k. Co ważne również ww. mówiąc o dobrych relacjach Jacka Protasiewicza w MSZ nie zadeklarował podjęcia się pośredniczenia w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą, co jest niezbędne do realizacji znamion tego przestępstwa.
W czasie postępowania sprawdzającego analizie poddano także kwestie dotyczące rozmowy podczas zjazdu wyborczego Platformy Obywatelskiej w Karpaczu, której mimowolnym świadkiem był Paweł Chomiczewski. Stwierdzono, że i w tym przypadku nie można uznać, aby doszło do wyczerpania znamiona przestępstwa.
W oparciu o informacje uzyskane podczas rozpytania Pawła Chomiczewskiego nie można bowiem jednoznacznie ustalić, ani tego, czy rozmowa faktycznie prowadzona była przez członkinie Platformy Obywatelskiej z terenu Głogowa, ani jakie konkretnie czyniono im obietnice. Co ważniejsze nie wiadomo ze strony którego z kandydatów obietnice miały padać. W przypadku tak zasadniczych wątpliwości nie sposób ocenić, że znamiona występków z art. 228 k.k., art. 229 k.k. czy też art. 230 k.k. zostały zrealizowane.
Zachowanie Norberta Wojnarowskiego, Tomasza Borkowskiego i Michała Jarosa analizowano także pod kątem ewentualnego wyczerpania znamion przestępstwa określonego w art. 231 k.k. ? niedopełnienia obowiązków lub przekroczenia uprawnień przez funkcjonariusza publicznego. Analizy takiej dokonano w związku z treścią zawiadomienia złożonego przez Posłankę Beatę Kempę.
W niniejszej sprawie bezspornym jest, że Norbert Wojnarowski, Tomasz Borkowski i Michał Jaros w kontekście omawianych zachowań, nie działali jako funkcjonariusze publiczni. Wymienieni przy podejmowaniu swych działań nie występowali jako Posłowie na Sejm RP, czy radni, lecz jako członkowie określonej partii politycznej, działający w jej imieniu i na jej rzecz.
W czasie postępowania prokurator nie dopatrzył się też realizacji znamion przestępstw z art. 228 i 229 k.k., a zatem przyjmowania korzyści majątkowej lub jej udzielenia albo obietnicy udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji (łapownictwa czynnego i biernego). Również i w tym przypadku Norbert Wojnarowski, Tomasz Borkowski i Michał Jaros, a także Jacek Protasiewicz nie działali jako funkcjonariusze publiczni lub osoby pełniące funkcje publiczne. Wymienieni występowali jako działacze określonej partii politycznej, nie zaś osoby pełniące funkcje publiczne.
Ustalony stan faktyczny poddano analizie także pod kątem zaistnienia znamion przestępstw z rozdziału XXXI kodeksu karnego tj. przeciwko wyborom i referendum, a w szczególności z art. 250a k.k., czyli tzw. przekupstwa wyborczego. Przestępstwa tego dopuszcza się ten, kto będąc uprawniony do głosowania, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo takiej korzyści żąda, a także ten kto udziela korzyści majątkowej lub osobistej osobie uprawnionej do głosowania, aby skłonić ją do głosowania w określony sposób lub za głosowanie w określony sposób. Pominięte natomiast zostało przyjęcie obietnicy takiej korzyści,
Przedmiotem ochrony w tym przypadku wybory do Sejmu i Senatu, organów samorządu terytorialnego, wybory Prezydenta RP oraz przebieg referendum. Ochroną z tego przepisu nie są objęte głosowania w innych wyborach np. w spółdzielniach, partiach politycznych, organizacjach społecznych . Zatem zachowanie określonych osób w związku z wyborami Przewodniczącego Regionalnego Zarządu Platformy Obywatelskiej nie podlega penalizacji z tego przepisu.
W toku czynności sprawdzających rozpoznano dwa złożone w tej sprawie zawiadomienia o przestępstwie:
1) zawiadomienie Posła do Parlamentu Europejskiego Piotra Borysa z dnia 30 października 2013r. dotyczące podejrzenia popełnienia przez Norberta Wojnarowskiego ? Posła na Sejm Rzeczpospolitej Polskiej, Jacka Protasiewicza ? deputowanego do Parlamentu Europejskiego oraz Jacka Kardelę ? Wiceprezesa KGHM Polska Miedź S.A przestępstw określonych w art. 228 ? 230 k.k.,
2) zawiadomienie Poseł na Sejm RP Beaty Kempy o podejrzeniu popełnienia przestępstwa płatnej protekcji w związku z wyborami władz dolnośląskiej Platformy Obywatelskiej, polegającego na powoływaniu się na wpływy w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, tj. w spółce Skarbu Państwa i podjęciu pośrednictwa w załatwieniu pracy w tymże podmiocie w zamian za obietnicę korzyści osobistej w postaci głosowania na Posła do Parlamentu Europejskiego Jacka Protasiewicza w wyborach na przewodniczącego dolnośląskiej PO, tj. czynu z art. 230 § 1 k.k. lub innych.
W toku czynności sprawdzających wykonano czynności z udziałem Piotra Borysa ? Posła do Parlamentu Europejskiego, Jacka Protasiewicza ? Posła do Parlamentu Europejskiego, Norberta Wojnarowskiego ? Posła na Sejm RP, Michała Jarosa ? Posła na Sejm RP, Edwarda Klimki – działacza lokalnych struktur Platformy Obywatelskiej z Lubina, Pawła Frosta – działacza lokalnych struktur Platformy Obywatelskiej z Legnicy, Pawła Chomiczewskiego – działacza lokalnych struktur Platformy Obywatelskiej ze Złotoryi, Tomasza Borkowskiego – działacza lokalnych struktur Platformy Obywatelskiej z Polkowic i Jacka Kardeli ? Wiceprezesa KGHM Polska Miedź S.A. Uzyskano też i przeanalizowano całe nagrania ze spotkań Pawła Frosta i Edwarda Klimki z innymi członkami Platformy Obywatelskiej, których fragmenty uległy upublicznieniu w mediach.

Liliana Łukasiewicz
rzecznik prasowy
Prokuratury Okręgowej w Legnicy