Robert Samborski – były kleryk, odesłany do domu tuż przed święceniami – wydał książkę, w której wspomina siermiężną, pełną nudy, przemocy i zakłamania rzeczywistość Wyższego Seminarium Duchownego w Legnicy. Pisze m.in. o “straszliwie wyniosłym” biskupie Mendyku, “mściwym”  ks. Lisowskim i opowiada, jak seminarzyści przejadają lwią część “darów dla najbiedniejszych” z Caritasu.

Książkę “Sakrament obłudy. Wspomnienia z seminarium” wydało Wydawnictwo Krytyki Politycznej w serii “Nie Fikcja”. Jej autorem jest Robert Samborski, jeleniogórzanin, który w latach 2003 – 2009 był klerykiem w Wyższym Seminarium Duchownym w Legnicy. Został wyrzucony tuż przed święceniami m.in. za zbiór opowiadań, w których karykaturalnie sportretował wykładowców i kurialne szychy. “Ty sobie uważaj, nie takich jak ty Kościół niszczył” – powiedział mu na odchodne ówczesny biskup pomocniczy Marek Mendyk. Wcześniej jakiś nieznajomy kastetem pogruchotał Samborskiemu twarz na ulicy. Napastnik zaatakował go w ciemnościach na bocznej przycmentarnej uliczce w Cieplicach, bez świadków, a pobity podniósł się z ziemi, wrócił prosto do domu i nikomu o napadzie nie mówił. Nazajutrz biskup diecezjalny Stefan Cichy napomknął o tym księżom, choć według autora “Sakramentu obłudy” nie powinien o niczym wiedzieć.  Ten epizod, przywołany w przedostatnim rozdziale książki, dopełnia obrazu Wyższego Seminarium Duchownego w Legnicy jako miejsca, gdzie nad cnoty chrześcijańskie przedkłada się mściwość i złośliwość.

Autor “Sakramentu obłudy” pisze, że seminarium stało się dla niego drogą do ateizmu. Opuszczając je, pogodził się też z własnym ciałem – po sześciu latach psychologicznej presji, odkrył i zaakceptował swój homoseksualizm. Dziś studiuje biologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prowadzi bloga TempleOfWolf.pl (Świątynia Wilka), propagując szacunek do przyrody i kult znanego z mitologii skandynawskiej Fenrira – “Ojca Wilka, Prawodawcy Doboru Naturalnego, Totemu Odrzuconych i Upokorzonych, Pana Leśnych Ciemności, Brata Pani Śmierci”.

Ta perspektywa – nie tyle byłego kleryka co wojującego antyschrześcijanina – mocno rzutuje na treść książki Samborskiego. Wyzłośliwiając się na temat Wyższego Seminarium Duchownego w Legnicy, autor nie szczędzi czytelnikom zjadliwych uwag na temat Boga, Kościoła katolickiego i chrześcijaństwa w ogóle. Wydaje mi się przy tym, że człowiekowi wierzącemu i jako tako obeznanemu w Piśmie Świętym trudno czytać tę książkę bez irytacji, tyle w niej uproszczeń i manipulacji. To nieprawdopodobne, że człowiek, który omal nie został księdzem, po sześciu latach seminaryjnej edukacji nie rozumie np, skąd w świecie stworzonym przez dobrego Boga wzięlo się zło. Trudno mi uwierzyć, że nie roztrząsano tego dylematu na zajęciach w legnickim WSD.

Niezależnie od tych zastrzeżeń, “Sakrament obłudy” to lektura ciekawa i ważna, bo pozwala zajrzeć za niedostępne dla świeckich mury. We wspomnieniach Roberta Samborskiego, Wyższe Seminarium Duchowne w Legnicy jest miejscem straszliwego upodlenia i poniżenia, zinstytucjonalizowanej przemocy psychicznej, powszedniej i totalnej opresji. To nie kuźnia charakterów, ale sala tortur, gdzie łamie się moralne kręgosłupy młodych mężczyzn wierzących w sens swego powołania. “Seminarium (…) to rodzaj koszar, surowego domu formowania umysłów, i to jest jego rola dominująca, a studia odbywają się tylko pokątnie, dodatkowo, i wcale nie są najważniejsze. Tak w ogóle przeraża mnie – i myślę, że każdego myślącego człowieka przerazić powinno – samo słowo “formacja” we wszystkich odmianach stosowane w kotekście katolickich seminariów czy choćby wewnątrzkościelnych ruchów, takich jak Światło-Życie czy neokatechumenat. Formacja, czyli wbijanie w ustaloną formę. Formacja, czyli kształtowanie umysłów, wbrew temu pięknu, ku któremu każdy wolny umysł sam dąży” – pisze w jednym z pierwszych rozdziałów Robert Samborski.

Według niego, podstawową zasadą, jakiej uczy WSD w Legnicy, jest ślepe, bezmyślne posłuszeństwo, ewolujące w stronę lizusostwa i donosicielstwa. Od umiejętności przypodobania się przełożonym zależą kolejne etapy kościelnej “kariery”: akolitat, diakonat, święcenia kapłańskie, przydział funkcji i skierowanie do “lepszej” lub “gorszej” parafii. W seminarium kleryk odbiera też lekcje obłudy. Robert Samborski wspomina wikariusza parafii katedralnej w Legnicy, który o Najświętszym Sakramencie mówił, że będzie musiał “źreć to gówno”. Opisuje, jak w siedzibie Caritasu wraz z innymi klerykami rozdzielał dary opatrzone banderolami: “Produkt nieprzeznaczony do sprzedaży, wyprodukowany w ramach europejskiej akcji pomocy najbiedniejszym”. Lwia część żywności z darów zamiast do najbiedniejszych trafiała do seminarium i rezydencji biskupa. Dary z charytatywnych akcji przejadali klerycy, kurialiści i diecezjalni hierarchowie.

Zakłamanie duchowieństwa Robert Samborski obserwował też podczas praktyk po parafiach. W czasie odpustu księży podejmowano drogimi alkoholami. “Nalewałem ksieżom piwo, z wódką radzili sobie sami” – wspomina autor “Sakramentu obłudy”.  “Któregoś dnia poszedłem na kolację do jadalni na plebanii i zastałem tam tylko proboszcza. Mijały minuty, a wikary się nie zjawiał. Proboszcz kazał mi więc po niego pójść. Po kilku minutach dobijania się drzwi się uchyliły i wyjrzała zza nich pełna wsciekłości twarz wikarego. – Ja teraz spowiadam! – powiedział i zatrzanął drzwi. Zdążyłem jednak zauwazyć, że przynajmniej do pasa był goły. Godzinę później jego mieszkanie opuściła (…) katechetka”.

Robert Samborski wspomina, że ks. biskup Marek Mendyk – obecnie ordynariusz diecezji świdnickiej – zwierzał się seminarzystom: „Bardzo lubię jeździć, wiecie, incognito, na baseny. Tyle tam radości! Można pooglądać kąpiące się dzieci…”. Nawet jeśli biskup nie miał nic złego na myśli, to takie wyznanie robiło wśród kleryków szokujące wrażenie. Przed wyborami parlamentarnymi ks. Marek Mendyk podczas wykładu wydawał polityczne instrukcje. “- Ja wam absolutnie nie mówię, na kogo macie głosować – powiedział pukając znacząco w miejsce na tablicy, gdzie napisał “PiS”.  Według Roberta Samborskiego, to “człowiek straszliwie wyniosły i jako szef wydziału katechetycznego kurii biskupiej mocno się dawał katechetom we znaki (…) Uroczystość jego święceń była taka jak cała kościelna hierarchia: pompatyczna, nadęta i przyprawiona obłuda i służalczością dworaków”.

Z “Sakramentu obłudy” wynika, że najpotężniejszym człowiekiem w legnickiej diecezji był wcale nie biskup, ale ks. kanclerz Józef Lisowski. “Po cichu mówiło się, że swoje wpływy zawdzięczał wielkiej obrotności w zakresie finansów. Wszyscy, nawet najwyżej postawieni księża, bali się go jak ognia, bo tez potrafił mścić się na każdym, kto mu podpadł. Nawet biskupi musieli liczyć się z jego zdaniem. Wśród księży mówiło się wręcz o tym, że ks. Józef L. jest w stanie niepokornym duchownym załatwić “drobny wypadek” – pisze Robert Samborski. Przy pomocy tego rodzaju plotek i anegdot demaskuje największe tuzy legnickiej kurii, rozprasza spowijający je kadziedlany dym, odziera z koronek i haftów, w jakich pozują przed wiernymi,

Te fragmenty pełnią w książce rolę podobną jak rodzynki w cieście. Ale treścią “Sakrament obłudy” jest rozpisany na kilkanaście rozdziałów opis paskudnych zabiegów, jakie stosują seminarium i kuria przy “produkcji” pracowników na swoje potrzeby. Dzięki swoim doświadczeniom, Robert Samborski daje wgląd do brudnej kuchni polskiego Kościoła katolickiego. Jeśli chcielibyście wiedzieć, skąd się biorą ci wszyscy oderwani od rzeczywistości panowie z koloratkami i podwójną moralnością, przeczytajcie wspomnienia byłego kleryka legnickiego seminarium.

Piotr Kanikowski

FOT. JAKUB SZAFRAŃSKI