Na specjalne zaproszenie Cecylii Malik – największej aktywistki wśród artystów i artystek wśród ekologów, legniczanie wybrali się do Lubiąża, by tam świętować Światowy Dzień Rzek, który przypada na 26 września. Zbiorowy happening i koncert Michała Zygmunta – miłośnika dźwięków Odry – zostały zorganizowane przez Kolektyw Siostry Rzeki i Fundację Greenmind w ramach projektu “Obywatele dla Wody”.

Cecylia Malik gościła również w legnickiej Galerii Sztuki w ubiegły czwartek. Podczas spotkania opowiedziała o działaniach mających na celu ochronę rzek. Odbyła się projekcja wyreżyserowanego przez artystkę filmu „Siostry Rzeki”, natomiast podczas warsztatów uczestnicy wykonali tablice z nazwami rzek, które wykorzystali podczas niedzielnego wydarzenia.
Miejsce happeningu nie zostało wybrane przypadkowo. To właśnie w tym rejonie
w 2015 r. Odra odzyskała przestrzeń, aby podczas wezbrań móc bezpiecznie wylewać nie zalewając przy tym okolicznych wiosek i miasteczek. Na odcinku siedmiu kilometrów odsunięto od rzeki prawy wał pomiędzy Domaszkowem a Tarchalicami w gminie Wołów. Oddając Odrze ponad 600 hektarów terenów zalewowych, zmniejszono ryzyko przerwania wałów i zalania tych miejscowości. Jednak w tej samej okolicy część odciętych wałami pierwotnych terenów zalewowych wciąż czeka na ponowne połączenie z rzeką. Sukces tego przedsięwzięcia świętowano wraz z Siostrami Rzekami, WWF oraz Koalicją Ratujmy Rzeki.
Na miejscu odbył się happening “Dajmy przestrzeń rzekom, ludziom – bezpieczeństwo”, a także premiera pieśni dla Odry pt. „Wezbranie”, którą opracowała Zofia Szyrajew. „Jestem rzeka Odra, płynę przez trzy kraje, Czechom, Niemcom, Polakom dobro swe rozdaje. Dzisiaj Siostry Rzeki kręcą swe spódnice, aby woda nie wlała się w wasze piwnice!” – te słowa piosenki rozbrzmiewały po nadodrzańskich brzegach. Spódnice, których koncepcję opracowała i wymyśliła krakowska artystka i aktywistka – Cecylia Malik, nosiły hasła na rzecz wolnych rzek. Dzień zwieńczył koncert „Muzyka łęgów” Michała Zygmunta w klasztorze Cystersów, opatrzony wizualizacjami live.
Wyjazd był przedostatnim wydarzeniem zorganizowanym w ramach projektu „Ekologia jest sztuką”, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Galeria Sztuki zaprosi jeszcze na wymianę ubrań, zabawek, książek i płyt, w trakcie której stare rzeczy zyskają nowe życie. SWAP odbędzie się 10 października (niedziela) o godz. 10.00 w siedzibie głównej Galerii.

Artystka Cecylia Malik, kolektyw Siostry Rzeki o swojej kolekcji spódnic:

Zastanawiałam się jak opowiedzieć prostym, obrazowym językiem o tym, że rzeki by być życiodajne i zarazem bezpieczne potrzebują przestrzeni. Nasz konflikt z rzekami wyniknął z powodu, że jako ludzie wtargneliśmy na ich teren. W zasadzie prawie nikt w Polsce nie wie, że nad Odrą wydarzyło się coś pięknego i dobrego – oddano przestrzeń Odrze.

Aby to powiedzieć wymyśliłam, że opowiemy o przestrzeni oddanej rzece przy pomocy spódnic z koła – każda spódnica będzie mandalą, łęgiem odrzańskim, rozległym polderem. Nasze spódnice będą tak szerokie, że będziemy musiały stać daleko od siebie – z dystansem – tak jak rzeki będziemy potrzebować przestrzeni. Nasze spódnice będą celebrować przestrzeń oddaną rzece.

Miejsce naszych rzecznych celebracji nie było przypadkowe – to właśnie tam przeprowadzono unikatowy na skalę Polski projekt oddania rzece naturalnej przestrzeni do bezpiecznego wylewania w czasie wezbrań. W latach 2014-2015 na odcinku 7 kilometrów, pomiędzy Domaszkowem a Tarchalicami, odsunięto prawy wał od koryta Odry i przywrócono jej ponad 600 hektarów naturalnych terenów zalewowych. Od tamtej pory rzeka może swobodnie wzbierać i rozlewać swoje wody, zasilając przybrzeżne łęgi, a mieszkańcy mogą czuć się bezpiecznie.

Ten piękny i optymistyczny przykład uwolnienia rzeki z pożytkiem dla mieszkańców
i nadrzecznej przyrody jest niestety odosobniony. Nad Odrą, Wisłą i innymi polskimi rzekami wciąż czekają na rozsunięcie dziesiątki kilometrów ciasnych gorsetów obwałowań.. Jest ku temu znakomity czas. W tym roku zostaną znowelizowane plany zarządzania ryzykiem powodziowym, najważniejsze dokumenty planistyczne dotyczące ochrony przed powodziami w dorzeczach naszych rzek. Będziemy domagać się od władz, aby zaplanowały masowe “oddanie” polskim rzekom niezabudowanych dotąd obszarów zalewowych, tym samym minimalizując zagrożenie powodzią terenów zurbanizowanych i cennej infrastruktury. To duże wyzwanie, bo w poprzednim okresie planistycznym wskaźnik zwiększenia retencji dolinowej wyniósł ZERO. Również w planach na kolejne 6 lat Wody Polskie koncentrują się na budowie zawodnych urządzeń technicznych (jazy, zbiorniki, wały, itp.), po macoszemu traktując naturalną retencję.

Odra jest wyjątkowa – to jedna z najbardziej wartościowych przyrodniczo europejskich rzek, a lasy łęgowe w rejonie Malczyc, Lubiąża i Chobieni to najlepiej zachowane tego typu siedliska w Unii Europejskiej. Jednocześnie musimy mieć świadomość, że na przestrzeni wieków skróciliśmy jej biegu o ok. 200 km i odcięliśmy wałami ponad 80% terenów zalewowych. Dziś musimy od rzeki odsunąć te wały, które chronią tylko lasy, łąki i pola. Odzyskane w ten sposób tereny zalewowe pomieszczą setki milionów metrów sześciennych wody, chroniąc przed zalaniem Opole, Wrocław, Głogów, Nową Sól, Słubice i wiele innych miejscowości.

Organizatorzy: kolektyw Siostry Rzeki, Fundacja Greenmind, Towarzystwo na rzecz Ziemi

Partnerzy wydarzenia: Fundacja WWF Polska, Stowarzyszenie LGD Kraina Łęgów Odrzańskich, Fundacja Lubiąż, Fundacja Ekologiczna “Zielona Akcja”, Fundacja Statek Kultury, Magovox, Dźwiękowy Szlak Odry, CSW Wiewiórka.

Patronat: Burmistrz Gminy Wołów, Koalicja Ratujmy Rzeki

Wydarzenia organizowane w ramach projektu „Obywatele dla Wody”, realizowanego dzięki dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG

Źródło: Siostry Rzeki/ Galeria Sztuki w Legnicy

FOT. TOMASZ KACZOR, GALERIA SZTUKI W LEGNICY