W codziennej praktyce pediatrycznej coraz częściej spotykamy się z problem otyłości i nadwagi u dzieci. W Stanach Zjednoczonych problem dotyczy ok 22 % dzieci, w Europie 6-15 % , w Polsce 2,5 – 12 %. Niestety ciągle pokutuje pogląd, że grube dziecko to zdrowe dziecko, co oczywiście nie jest prawdą.
Czym jest nadwaga i otyłość? Mówiąc krótko to nadmiar tkanki tłuszczowej. O nadwadze mówimy wtedy, gdy masa ciała przekracza o 15% do 20 % normę w stosunku do wieku, wzrostu i płci. O otyłości mówimy jeśli masa ciała przekracza normę o 20 % w stosunku do wieku, wzrostu i płci. W ocenie tych wskaźników posługujemy się siatkami centylowymi. Nadwaga w siatce centylowej mieści się w przedziale między 90 a 97 centylem, natomiast otyłość to wartości przekraczające 97 centyl. Siatki centylowe są zwykle umieszczone w Książeczkach Zdrowia Dziecka. Dzięki nim i lekarz i rodzicie mogą śledzić prawidłowość wzrostu i wagi dziecka. W ocenie masy ciała w stosunku do wzrostu również pomocny jest wskaźnik BMI. Wartości BMI przekraczające 24 u dzieci można uznać za nadmierne.
Nadwaga i otyłość u dzieci najczęściej wynika z nieprawidłowości żywienia. Złe nawyki, tradycje i wzorce żywieniowe w rodzinie, zbyt mała aktywność ruchowa, to najczęstsze przyczyny otyłości. Nie bez znaczenia są również czynniki psychospołeczne: konflikty w najbliższym otoczeniu, konflikty czy niepowodzenia w szkole i na tym tle zaburzenia nerwicowe wyrażające się np. „podjadaniem”. Niestety żyjemy szybko, jemy często byle co, byle jak i o złej porze.
Wyróżniamy otyłość prostą – spowodowaną nadmiernym spożyciem pokarmów, przekarmianiem przy jednoczesnym braku ruchu i niemożności wydatkowania dostarczonej energii, oraz otyłość wtórną – wynikającą z różnych przewlekłych chorób (np. zaburzenia hormonalne, choroby układu nerwowego, chooby wrodzone, wady genetyczne).
W ocenie otyłości bierzemy pod uwagę sposób żywienia (również niemowląt), fazę rozwojową dziecka, typ budowy, płeć, wzrost, przebieg wzrastania i dojrzewania płciowego. Po takiej ocenie i po stwierdzeniu nieprawidłowości, nie wynikających oczywiście z innych chorób, jest czas na edukację rodziców i dziecka, jest czas na leczenie dietetyczne.
Ze względu na wagę problemu warto podkreślić, jak bardzo potrzebne są badania i działania profilaktyczne, jak ważna jest ocena pediatryczna rozwoju dziecka, jak ważne jest zapobieganie licznym ujemnym skutkom otyłości i nadwagi. Warto również podkreślić, że leczenie otyłości u dzieci jest trudne, wymaga złożonej opieki zespołu lekarsko-dietetyczno-psychologicznego. Proces chudnięcia musi być dla dziecka bezpieczny i nie może zakłócić prawidłowego wzrostu i rozwoju fizycznego i umysłowego.
Specjalnie opracowany kalendarz badań bilansowych dzieci jest ważnym elementem działania profilaktycznego w pediatrii i medycynie rodzinnej. Na takie badania zapraszamy naszych pacjentów do Poradni dla Dzieci Zdrowych w Centrum Medycznym.
W wielu chorobach prawidłowe żywienie jest ważnym elementem terapii, wielu chorobom możemy również zapobiec poprzez m.in. właściwe żywienie.
Sentencja Hipokratesa (460-370 r. p.n.e.) „niech pożywienie będzie lekarstwem…” do naszych czasów jest aktualna…
lek. Katarzyna Scharoch-Kołodziejczyk
pediatra
specjalista medycyny rodzinnej
FOt. PIOTR KANIKOWSKI
Drukuj
Email
