W dniach 23 czerwca – 17 lipca br. Galeria Sztuki w Legnicy prezentować będzie wystawę prac Joanny Zemanek pt.: Wystąpił błąd.  Wernisaż wystawy z udziałem artystki odbędzie się 23 czerwca (czwartek) o godz. 18.00. Galeria Sztuki (Pl. Katedralny 1) Wstęp wolny.

Ta urodzona w Łękach (Małopolskie) w 1979r. artystka, absolwentka Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie (doktorat), jest obecnie adiunktem na Wydziale Malarstwa w Katedrze Interdyscyplinarnej w III Pracowni Interdyscyplinarnej Tkaniny Artystycznej prof. Lilli Kulki. Jej działalność artystyczna obejmuje wiele dziedzin twórczości: malarstwo, rysunek, tkaninę artystyczną, tworzenie obiektów, instalacji i wideo. Swoje prace regularnie prezentuje na wystawach indywidualnych i zbiorowych i sama często bywa kuratorką wystaw.

Wystąpił błąd pokazuje prace artystki powstałe na przestrzeni dwóch ostatnich lat. W większości są one wykonane w technikach własnych (wydruki i hafty na preparowanych jedwabiach) oraz w medium fotograficznym i filmowym. Wystawa, w miejsce tradycyjnej ekspozycji, oferuje swego rodzaju multimedialne doświadczenie obejmujące instalacje site-specific, projekcje slajdów i filmów wideo, jak również tradycyjne obrazy.

Prezentowane obiekty odnoszą się do najistotniejszych osobistych doświadczeń artystki, które ona sama wiąże z płciowością, z doświadczeniem bycia kobietą, czy też raczej osobą czy nawet bytem płci żeńskiej, jako że woli mówić o żeńskości zamiast kobiecości. W swoich pracach Zemanek bada naturę owego doświadczenia żeńskości w odniesieniu do określonych uwarunkowań społecznych i psychologiczno-antropologicznych. Uwarunkowania te zdaje się postrzegać raczej negatywnie: jako krępujące gorsety, korygujące naturalną kobiecość i wtłaczające ją w schematy tradycyjnego myślenia i obyczajów. Uwarunkowania społeczne to dla Zemanek przede wszystkim presja społecznych oczekiwań wobec kobiety / kobiecości / żeńskości, presja, która często ma wpływ destrukcyjny na naturalną żeńskość, jako że korygując – niczym gorset – naturalną sylwetkę / kobietę, niszczy w jakimś stopniu jej pierwotną naturę.

SłodyczeNaboje to jeden z cykli prac prezentowanych na wystawie. Przedstawia odcisk żelazka z jednej strony przywołujący skojarzenia z kobiecym łonem, z drugiej – z łuską naboju. Tytuł zaś jest przewrotną grą słów i skojarzeń. Na jednym poziomie odsyła odbiorcę do wspomnień artystki z dzieciństwa, czyli do szyldów małych sklepików reklamujących sprzedawane w nich słodycze i napoje. Na innym – kieruje do skojarzeń z kształtem odcisku żelazka, który przypomina tytułowy nabój i jednocześnie kobiece łono, czyli owe słodycze o niebezpiecznym (zabójczym?) smaku.

Instalacja Popiół i diamenty to zderzenie sześciu tanich kartonowych trumien kremacyjnych z sześcioma sukniami ślubnymi kobiet-rozwódek. Artystka ponownie konfrontuje odbiorcę z przewrotną grą tytułu pracy i przedmiotów w niej przedstawionych oraz odwołuje do swoich doświadczeń z dzieciństwa. Zemanek dorastała w tradycji, gdzie zmarły mąż chowany jest na ślubnej sukni swojej żony. Co – lub kto – jest popiołem, a co diamentem? Ślubna suknia niosąca ze sobą symbolikę dziewictwa (diamentu?) zostaje spopielona wraz ze zwłokami męża w tanim kartonowym pojemniku. Czy taniość trumny w jakiś sposób odzwierciedla wątpliwą wartość owego diamentu? Suknia ślubna to także przedmiot powszechnie kojarzony z ideą nierozerwalności i wieczystości małżeństwa – czy idea ta również ulega unicestwieniu w symbolicznym akcie kremacji? Czy to owa idealistycznie zakładana miłość i wierność aż po grób jest spopielanym diamentem? Bez względu na to, jak odpowiemy na te pytania, instalacja Popiół i diamenty pozostaje gorzką refleksją na temat przeciwstawnych i pozostających ze sobą w nieustającym konflikcie idei (czystość, wieczność, bezcenność) i faktów (śmierć, wymierna, a zarazem względna wartość i cena wszystkiego).

Gdzie zatem wystąpił błąd? W którym momencie rozumienia żeńskości? Które powszechnie wyznawane idee i przejawy życia społecznego są owym błędami? Czy samo bycie osobą płci żeńskiej może wydawać się błędem na tle schematów myślowych i struktur życia społecznego? Wystawa Joanny Zemanek jest złożoną, wielowątkową, twórczą nie tyle nawet próbą odpowiedzi na te pytania, ile raczej głosem w dyskusji, artystyczną wypowiedzią na temat fundamentalnych zagadnień, które u artystki zawsze zyskują wymiar głęboko osobisty.

Anna Pietras

FOT. GALERIA SZTUKI W LEGNICY