Wykreowany w telewizyjnych reportażach obraz Pogotowia Opiekuńczego w Legnicy jako miejsca, gdzie w atmosferze terroru łamie się prawa wychowanków i standardy opieki, jest niezgodny z prawdą.  Dzieciom nie dzieje się żadna krzywda. Dowodzi tego szczegółowy raport z kontroli przeprowadzonej w placówce przez Dolnośląski Urząd Wojewódzki. 

Od lipca ubiegłego roku sprawą Pogotowia Opiekuńczego w Legnicy zajmuje się Biuro Rzecznika Praw Dziecka. Dotąd jednak ani sam Marek Michalak, ani żaden z jego urzędników nie znalazł czasu, aby odwiedzić placówkę i na miejscu sprawdzić, jak funkcjonuje. Zapytaliśmy więc, na jakiej podstawie RPD zarzuca legnickiemu Pogotowiu Opiekuńczemu naruszanie praw dziecka.

Na nasz list odpowiedziała Ewa Dryhusz z biura prasowego RPD: „W ramach podjętych działań interwencyjnych Rzecznik występował o wyjaśnienia oraz zbadanie problemów dzieci przebywających w tej placówce m.in. do Prezydenta Miasta Legnicy oraz Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego (jako organów właściwych do działań kontrolnych w pierwszej kolejności, z racji pełnienia nadzoru nad pogotowiem opiekuńczym). Psychologowie z Dziecięcego Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka podejmowali kontakt z małoletnimi przebywającymi w Pogotowiu oraz pracownicami placówki.”

Ewa Drybusz tego nie precyzuje, ale chodzi tu o trzy pracownice skonfliktowane z dyrektor Barbarą Ryczek, które są motorem rozpętanej wokół Pogotowia Opiekuńczego afery. To one napisały skargę do Rzecznika Praw Dziecka a potem ściągnęły do Legnicy ekipy TVN i TVP2.  Dyrekcja placówki uważa wyciągnięte w ten sposób wnioski za krzywdzące i niesprawiedliwe. Medialny przekaz, według którego w legnickim Pogotowiu Opiekuńczym łamane są prawa dzieci, jest fałszywy, co właśnie wykazał Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu.

“(…) zalecenia wydane po kontroli uproszczonej w sierpniu 2017 r. zostały zrealizowane i nadal są wdrażane zmiany w organizacji jednostki zmierzające do ulepszenia jej pracy. Fakt wystąpienia nieprawidłowości (…) miał charakter raczej jednostkowy.” Nikt z dorosłych i dzieci nie potwierdził w rozmowach z kontrolerami zaistnienia zdarzeń świadczących, że dzieciom w placówce dzieje się krzywda.

To konkluzja obszernego, dwudziestronicowego raportu z rekontroli, którą inspektorzy Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego  przeprowadzili w Pogotowiu Opiekuńczym w Legnicy. Działali na wniosek Rzecznika Praw Dziecka, szczegółowo badając każdy z 11 obszarów budzących jego niepokój. . Przeprowadzili  rozmowy m.in.z 13 pracownikami -od wychowawców po kucharki – i 13 wychowankami placówki, aby zweryfikować informacje z pisma Rzecznika Praw Dziecka ze stanem faktycznym. Pytali dzieci o sytuacje z ich pobytu w Pogotowiu Opiekuńczym, poczucie bezpieczeństwa, warunki, możliwości wypowiadania się, ich wpływ na życie za murami PO, atmosferę, organizację wyjazdów oraz czasu wolnego itd.  Dodatkowo wykorzystali do badań anonimowe testy skojarzeń, które powinny zasygnalizować problemy nawet, gdyby wychowankowie nie chcieli o nim wprost mówić. W odróżnieniu od Marka Michalaka, który działał na odległość, urzędnicy wojewody dokonali wizji lokalnej na miejscu. Potwierdzili, że “wszystkie pomieszczenia (…) były zadbane, czyste, kolorowe oraz wyposażone i ozdobione pracami ręcznymi dzieci”. Śladów rzekomego terroru nie znaleziono.

DUW sprawdzał wdrożenie 11 zaleceń wydanych przez Rzecznika Praw Dziecka.  Wszystkie zostały przez dyrekcję Pogotowia Opiekuńczego w Legnicy zrealizowane.

• Trzy pierwsze miały charakter formalny (tzn. dotyczyły uchybień w prowadzeniu dokumentacji).
• Czwarty zarzut dotyczył zajęć wyrównawczych w szkołach. Zdaniem Rzecznika, placówka powinna umożliwiać podopiecznym uczestniczenie w takich zajęciach. I – jak wykazuje  raport – robi to. “Problemem nie są godziny ich powrotu do szkoły, a jedynie chęci i stopień zaangażowania samej młodzieży” – uważają kontrolerzy. Podkreślają, że Pogotowie Opiekuńcze dba, by wychowankowie przygotowywali się do lekcji a dla uczniów wymagających szczególnej pomocy, organizuje u siebie zajęcia wyrównawcze lub zajęcia z logopedą, pedagogiem, psychologiem i innymi specjalistami, w zależności od potrzeb.
• Raportujący nie podzielają niepokoju RPD o bezpieczeństwo dzieci w nocy (piąty zarzut).  Wszystkie dyżury, w tym nocne, mają odpowiednią obsadę, zarówno jeśli chodzi o ilość dyżurnych, jak też ich kompetencje. Jak w każdej tego typu placówce, mogą się zdarzać sytuacje nagłe, gdy z powodu nieobecności personelu opiekę zapewniają przydzieleni doraźnie inni pracownicy merytoryczni.
• Zalecenie RPD nr 6 dotyczyło “zapewnienia wychowankom przebywającym na oddziałach szpitalnych niezbędnych potrzeb, w tym emocjonalnych, bytowych i społecznych”. Pojawiło się dlatego, że Rzecznik uznał za nieprawidłowość sytuację, w której wychowawcy nie odwiedzili hospitalizowanego wychowanka, a jedynie utrzymywali z nim kontakt telefoniczny.  Raport podkreśla, że był to jednostkowy przypadek a załoga została uwrażliwiona, by nie doszło do powtórki.
• W kwestii “zapewnienia rodzinom odwiedzającym swoje dzieci odpowiednich warunków do spotkań” (zalecenie RPD nr 7), kontrolerzy wykazują, że przepisy nie wymagają pokoju odwiedzin. Pogotowie Opiekuńcze w Legnicy podporządkowało się sugestii Rzecznika i udostępnia rodzinom obie świetlice, choć nie wszyscy chcą z nich korzystać. Niektórzy nadal wybierają ławki na korytarzach.
• Raport wyjaśnia, dlaczego mogło się zdarzyć, że jakieś dziecko nie pojechało z klasą na dłuższy wyjazd (zarzut nr 8). Nie było w tym złej woli dyrekcji PO. Czasem problem wynikał z kwestii rachunkowych, tzn. Pogotowie Opiekuńcze potrzebowało faktury do udokumentowania wydatku, a firma organizująca wyjazd nie chciała go wystawić pojedynczemu uczestnikowi. Czasem to szkoły nie dbają, by skutecznie poinformować PO o wycieczce. Czasem same dzieci nie wyrażały chęci udziału w wyjeździe.
• Rzecznik Praw Dziecka kazał wyeliminować z regulaminu legnickiego Pogotowia Opiekuńczego “kary ograniczające utrzymywanie osobistych kontaktów z rodzicami” (zalecenie nr 9). Ale takich kar  w regulaminie PO nie ma i nie było. “Z rozmów z dziećmi wynika, że na dzień kontroli żadne z nich nie skarżyło się na taki rodzaj kary”.
• Zalecenie nr 10 dotyczyło wypłacania wszystkim wychowankom kwoty do samodzielnego dysponowania zgodnej z rozporządzeniem. Raport potwierdza, że Pogotowie Opiekuńcze w Legnicy nie dopuszcza się naruszeń w tym zakresie. Dzieci dostają kieszonkowe w odpowiedniej wysokości. Czasem sumy są wyższe – np. gdy dziecko osiągnęło dobre wyniki w nauce lub wyjeżdża na zimowisko.
• Chyba najpoważniejsze zalecenie RPD dotyczyło ochrony dziecka przed poniżającym traktowaniem lub karą. W telewizyjnych reportażach ta kwestia budziła największe oburzenie. Przytaczany w materiale TVP2 przypadek dziewczynki, której po śmierci mamy nakazano – rzekomo w ramach terapii- wymycie całych schodów, miał wspólnego z prawdą tylko tyle, że rzeczywiście wicedyrektor poprosiła przechodzącą obok wychowankę o zamiecenie piasku z kilku stopni. Ani wicedyrektorka, ani dziewczynka nie zdawały sobie sprawy, w jaki mit wyrodzi się ta niewinna sytuacja.  Więcej racji było w oburzeniu Rzecznika na niewybredne komentarze na temat wagi dziecka, których dopuścił się jeden z pracowników placówki. Mężczyzna został zwolniony z pracy, a sprawę skierowano do prokuratury (dochodzenie zakończyło się umorzeniem ze względu na brak znamion czynu zabronionego). Według kontrolerów z DUW, od tamtego czasu żadne zachowania, które mogłyby świadczyć o niewłaściwym stosunku dorosłych do dzieci i łamaniu ich praw, nie miały w legnickim PO miejsca.

26 marca raport DUW został przesłany do Pogotowia Opiekuńczego w Legnicy.  Spodziewano się, że tego dnia na sesji rady miejskiej będą poddane pod dyskusję skargi, które na dyrektor Barbarę Ryczek wysłały trzy skonfliktowane z nią panie. Do omawiania tej sprawy jednak nie doszło. Temat wróci najprawdopodobniej podczas najbliższej sesji (23 kwietnia).

FOT. PIOTR KANIKOWSKI