Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera” z Legnicy został laureatem tegorocznej edycji Nagrody im. Oskara Kolberga “Za zasługi dla kultury ludowej”. Odbierze ją z rąk wicepremiera i ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego podczas uroczystej gali w Zamku Królewskim w Warszawie 30 maja br. Nagroda im. Oskara Kolberga to najważniejsze w Polsce wyróżnienie przyznawanej za dokonania twórcze, artystyczne, naukowe oraz działalność wspierającą tradycyjną kulturę regionalną.

Nagroda ustanowiona została w 1974 r. w Płocku, w gronie twórców czasopisma społeczno-kulturalnego „Barwy”. Od początku miała rangę wyróżnienia ogólnopolskiego. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest organizatorem i fundatorem przyznawanych wyróżnień. Realizację konkursu w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu oraz Fundacją „Cepelia” Polska Sztuka i Rękodzieło. Konkursowi od lat patronuje Polskie Radio.

Honoruje się nią artystów tworzących w dziedzinach ludowej sztuki plastycznej i rękodzieła artystycznego, w obszarze literatury ludowej, śpiewu, muzyki instrumentalnej i tańca. Wyróżnia twórców rozwijających swoje talenty, artystów kultywujących tradycje i autentyczne wartości kultury swoich regionów, organizatorów przedsięwzięć artystycznych popularyzujących folklor i sztukę. Nagradza również badaczy, animatorów i dokumentatorów kultury tradycyjnej, tych którzy, wzorem Oskara Kolberga, gromadzą i przekazują wiedzę o kulturze ludowej, wskazują na jej bogactwo i różnorodność, dokumentują, opracowują naukowo, chronią i zachowują dla przyszłych pokoleń.

Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera” otrzyma ją już … po raz drugi. Po raz pierwszy nagrodą wyróżniono kapelę Zespołu „Kyczera” (1995 roku). Tworzyli ją nieżyjący już muzycy: Piotr Hojniak, Michał Oleśniewicz, Szymon Hopej, Michał Kolar i Włodzimierz Dąbrowski. Tym razem Zespół uhonorowano w kategorii zespoły pieśni i tańca, za całokształt swej działalności.

Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera” powstał w 1991 roku w Legnicy. Jego założycielem był Jerzy Starzyński. Od 1992 roku „Kyczera” działa jako stowarzyszenie społeczno-kulturalne. Główne cele stowarzyszenia to to ochrona tradycyjnego dziedzictwa kulturowego Łemkowszczyzny, praca z dziećmi i młodzieżą, budowanie dobrych relacji międzyludzkich. Członkami Zespołu są w większości młodzi Łemkowie z Legnicy i okolic, trafiają się jednak osoby dojeżdżające na próby i koncerty z Wrocławia, Oleśnicy, Karpacza, Polkowic, Głogowa, Rudnej a nawet Lubuskiego i … Poznania. Do tej pory przez szeregi Zespołu przewinęło się blisko 600 członków. Od 2003 roku przy Zespole „Kyczera” działa także dziecięcy Zespół Folklorystyczny „Kyczerka”.

„Kyczera” propaguje folklor łemkowski w wersji autentycznej i stylizowanej. W swoim programie ma między innymi widowiska obrzędowe: „Łemkowskie wesele”, „Fedory”, „Sobitky”. „Kyczera” jest członkiem Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej (CIOFF) oraz Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej (IOV). Wielokrotnie reprezentowała Polskę na międzynarodowych festiwalach, między innymi w Bandung (Indonezja), Huhhot i Luayang (Chiny), Monterrey i Saltillo (Meksyk), Amritsar (Indie), Batumi (Gruzja), Limie i Cusco (Peru), Tel Awiwie, Nazarecie i Hajfie (Izrael), Sylaymaniyah, Erbilu i Kalar (Irak), Udine i Agrigento (Włochy), Sofii (Bułgaria), Petersburgu (Rosja), Kijowie i Łucku (Ukraina), Pradze, Ostrawie i Brnie (Czechy), Karlovac (Chorwacja), Cluj (Rumunia), Santarem (Portugalia), Pirot i Ruskim Keresturze (Serbia), Bautzen (Niemcy), Kamionce i Svidniku (Słowacja), Felletin, Montiniaq i Castres (Francja), Cehesin i Urretxun (Hiszpania). Kapela Zespołu prezentowała kulturę legnicką w Parlamencie Europejskim w Brukseli. Za swoje prezentacje „Kyczera” została nagrodzona między innymi na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem (kilkakrotnie), Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu, Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Artystycznych Wsi Polskiej w Kielcach, Festiwalu „Music World” we włoskim Fivizzano (dwukrotnie Grand Prix). Zespół wielokrotnie nagrywał dla radia i telewizji. Ma na swoim koncie trzy płyty CD.

„Kyczera” jest organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego ‘Świat pod Kyczerą” – jednego z największych tego typu festiwali w Polsce. Przy Zespole działa biblioteka, archiwum i izba etnograficzna. Księgozbiór „Kyczery” należy do największych specjalistycznych księgozbiorów poświęconych Łemkom w Polsce i świecie (liczy ponad 10 tysięcy woluminów). Zespół wydaje książki (ma na swoim koncie już kilkanaście tytułów), organizuje wystawy (współpracował między innymi z Muzeum Narodowym we Wrocławiu przy organizacji wystawy „Łemkowie wczoraj i dziś”), konferencje naukowe, warsztaty tańca (między innymi na zlecenie Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” w Koszęcinie oraz Małopolskiego Centrum Kultury w Nowym Sączu), rzemiosła ludowego, kulinariów, wspiera naukę języka łemkowskiego (wydał między innymi jedyny do tej pory „Poradnik metodyczny dla nauczycieli języka łemkowskiego”). W 2018 roku Zespół zrealizował film „I tam naprawdę żyliśmy jak w Raju”, który w latach 2019 – 2010 będzie prezentowany co najmniej na kilku festiwalach filmowych w Polsce i zagranicą. Stowarzyszenie współpracuje z wieloma krajowymi i zagranicznymi partnerami, między innymi przy projektach międzynarodowej wymiany młodzieży ERSAMUS. Za całokształt swej działalności „Kyczera” została nagrodzona między innymi Nagrodą Pro Publico Bono, Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Dolnośląskim Kluczem Sukcesu dla najlepszej instytucji kultury / inicjatywy kulturalnej na Dolnym Śląsku, “„Rudolfiną” – Nagrodą Wojewody Legnickiego za zasługi dla Województwa Legnickiego.

Źródło: Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca Kyczera

FOT. PIOTR KANIKOWSKI