W czwartek i piątek nastąpi kulminacja barbórkowych uroczystości w Zagłębiu Miedziowym. Od 19 października, gdy zainicjowano je XXX Biegiem o Lampkę Górniczą, odbywały się oddziałowe akademie, spotkania z matkami synów-górników, jubilatami i emerytami oraz zjazdy żon górników do kopalni. Centralne uroczystości odbędą się w Głogowie.

3 grudnia o godz. 15 w Miejskim Ośrodku Kultury w Głogowie odbędzie się uroczysta centralna akademiabarbórkowa. O godz. 16 w stronę Rynku wyruszy pochód Lisa Majora. Przejdzie trasą: Plac Konstytucji 3 Maja – Koszarowa – Starowałowa – Grodzka do Rynku, gdzie w godz. 16.30-17 będzie można obserwować ceremonię skoku przez skórę, a o godz. 17 pokaz sztucznych ogni. Dzień zakończą Centralna Karczma Piwna i Centralny Comber Babski, w których udział wezmą zaproszeni przez KGHM goście.

4 grudnia mieszkańców Lubina, Polkowic i Głogowa o szóstej rano obudzą górnicze orkiestry. Będzie czas, by się zebrać i zdążyć na godz. 9 do kościoła św. Maksymiliana Marii Kolbego w Lubinie na uroczystą mszę świętą w intencji górników oraz ich rodzin. Msza ma niezwykle bogatą liturgię i uroczysty przebieg. Będą ją koncelebrować biskupi diecezji legnickiej i zielonogórsko-gorzowskiej. O godzinie 13 zostaną złożone kwiaty pod pomnikiem Jana Wyżykowskiego w Lubinie.

O godz. 14 kierownictwo KGHM spotka się ze szkolną młodzieżą w Centrum Kultury Muza w Lubinie. Główny punkt programu – finał II Olimpiady Wiedzy o KGHM – poprowadzi Beata Tadla. Do pierwszego etapu Olimpiady 5 października przystąpiło 286 uczniów szkół podstawowych i 349 uczniów szkół gimnazjalnych. Zadaniem uczestników drugiego etapu było przygotowanie multimedialnej prezentacji. Temat prezentacji przygotowywanej przez uczniów szkół podstawowych brzmiał: Miedziowe Znaki Czasu – kierunek Sieroszowice. Natomiast gimnazjaliści pracowali nad tematem: Inteligentna kopalnia – KGHM przyszłości. Komisja wyłoniła po 20 autorów najlepszych prac, którzy tym samym stali się półfinalistami Olimpiady.Trzeci etap Olimpiady (półfinał) odbył się 23 listopada 2015 roku w Sali Miedziowej w Sieroszowicach. W efekcie tej rywalizacji wyłoniono liczące po siedem osób grupy finalistów ze szkół podstawowych i gimnazjów, którzy sięgną po olimpijskie laury podczas Wielkiego Finału właśnie 4 grudnia o godzinie 14 w Centrum Kultury MUZA.
Z okazji Barbórki ogłoszono konkurs “KGHM to my”, którego ideą jest integracja pracowników Grupy KGHM, ich przyjaciół i mieszkańców Zagłębia Miedziowego. mogą w nim wziać udział wszyscy uczestnicy centralnych uroczystości barbórkowych (Akademia, Pochód Lisa Majora, Karczma Piwna, Comber Babski) odbywających się 3 grudnia w Głogowie. KGHM zaprasza ich do udziału w tworzeniu filmu o wspólnym święcie. Każdy może nakręcić ujęcia , które staną się częścią niezwykłego filmu. Kręcić można telefonem komórkowym, aparatem fotograficznym, kamerą – czym kto może i chce. Filmy przesłane na adres filmzbarborki@kghmtomy.pl zostaną wykorzystane w przygotowaniu pamiątkowej relacji z Barbórki KGHM 2015. Najlepsze z przesłanych materiałów zostaną wyróżnione nagrodami.

Parę słów o tradycjach:

Święta Barbara. Według legendy ta nieprzeciętnej urody dziewczyna, żyjąca na przełomie III i IV wieku, została ścięta mieczem za przejście na chrześcijaństwo. Egzekucji dokonał jej ojciec Dioskur, którego chwilę po tym zabił piorun. Dlatego właśnie święta Barbara jest patronką ludzi „narażonych na wybuchy”: artylerzystów, górników, pracowników prochowni.

Patronat św. Barbary przyjęli górnicy niemal na całym świecie, a do Polski jej kult przybył w średniowieczu z terenów dzisiejszych Czech. Obrazy i figury patronki znajdują się nie tylko w kopalnianych cechowniach, ale też w górniczych domach i kościołach. Dla wszystkich zatrudnionych w górnictwie 4 grudnia jest dniem wolnym od pracy i poświęconym wypoczynkowi po całorocznym trudzie. Wtedy też odbywa się wiele związanych z tradycją uroczystości, zwanych Barbórką.

Barbórka. W dniu św. Barbary górnicy, wystrojeni w paradne stroje, w porządku wojskowym, ze sztandarem i orkiestrą, maszerowali do kościoła. Po powrocie w karczmie następowało mianowanie nowych rębaczy, którym przypinano dodatkowy guzik do kołnierza munduru ładowacza oraz opasywano skórą górniczą. Potem następowała biesiada. Tradycja Barbórki jest starannie kultywowana we wszystkich ośrodkach górniczych, a pochody lisów, skoki przez skórę, karczmy piwne, zabawy górnicze są jej stałymi elementami.

Skok przez skórę to obrzęd przyjmowania adeptów (zwanych lisami) do stanu górniczego. Odbywał się on w gospodzie na szychcie piwnej. Mianowanie na górnika było zawsze aktem uroczystym. Adepci doprowadzani byli w śpiewnym korowodzie przez lis-majora przed oblicze starych kopaczów (starych strzech). Po egzaminie kandydat wykonywał skok przez skórę, po czym następowało pasowanie na górnika. Do stołu biesiadnego doprowadzał go ojciec piwny.

Skóra górnicza, zwana również łatą, była najważniejszym akcentem zawodowym, atrybutem wyposażenia górniczego. Skórę podkładał sobie górnik pod kolana, gdy musiał pracować w pozycji klęczącej; okrywał się nią, gdy ze stropu lała się woda; siedział na niej przy posiłku; również na niej dokonywana była wypłata. Dlatego „skóra” stała się symbolem przyjęcia do stanu górniczego.

Obecnie skok przez skórę jest kultywowany w ramach uroczystości barbórkowych. W Zagłębiu Miedziowym ceremonia „skoku przez skórę” prezentowana jest przeważnie podczas spotkań na karczmach piwnych lub w formie inscenizacji na ulicach miast górniczych. Uroczystość tę kończy odśpiewanie górniczego hymnu.

Karczma piwna. Dla utrzymania tradycji górniczej organizowane są spotkania gwareckie pod nazwą karczma piwna. Uczestnikami karczmy piwnej są stare strzechy, tj. zasłużeni gwarkowie i zaproszeni goście. Górnicy biesiadujący wraz ze starymi strzechami i dostojnymi gośćmi poczytują sobie to wyróżnienie za zaszczyt. Władzę absolutną podczas karczmy stanowi Wysokie i Nigdy Nieomylne w Sprawach Piwnych Prezydium. Spotkanie gwareckie odbywa się według przygotowanych scenariuszy, opartych na rywalizacji w różnych konkurencjach, prowadzonych na wesoło, przeplatanych śpiewem i zabawą wszystkich uczestników. Na karczmach można dać upust swojemu niezadowoleniu, wyśmiać bezkarnie innych, w tym zwierzchników. Tradycją jest, że piwo pije się z kufli projektowanych każdorazowo na określoną karczmę.

Comber babski. Panie zatrudnione w kopalni spotykają się na biesiadzie w damskim gronie. Comber też rządzi się swoimi prawami, a śpiewom i zabawom zwykle nie ma końca.

Deputat Barbórkowy. Raz do roku na górnicze biesiady zjeżdżali możnowładcy. Z tej okazji kopacze otrzymywali porcje jadła i napitku. Tradycja przetrwała w formie wydawania obiadów z kuchni przy żupach. W roku 1920 urzędowo ustanowiono deputat barbórkowy: ćwiartkę wódki, 20 dkg kiełbasy i dwie bułki. Dzisiaj pracownicy sektora górniczego KGHM mają wypłacaną nagrodę roczną z okazji Dnia Górnika.

Mundur górniczy wprowadzony został w XVIII wieku w górniczych okręgach Niemiec. Na ziemiach polskich kwestie umundurowania wyjaśniono w przepisach do ustawy o Korpusie Górniczym z 1817 r. Były różne mundury dla poszczególnych kategorii pracowników górnictwa. Ustanowiony w 1949 r., a nawiązujący do munduru z końca XIX wieku, honorowy czarny mundur galowy ozdobiony jest wieloma wystylizowanymi dekoracjami. Nawiązują one do dawnej odzieży roboczej, w której pełniły konkretne funkcje użytkowe. I tak miotełka do czyszczenia otworów strzałowych, którą górnik trzymał zatkniętą za taśmę na kapeluszu, zamieniła się w pióropusz. Krótka pelerynka to pozostałość kapy chroniącej przed wodą lejącą się ze stropu. Zakładki na piersiach i rękawach służyły do wtykania za nie lontu i krzesiwa, niezbędnych przy robotach strzałowych. Stałym dodatkiem munduru galowego jest szpada górnicza. Obecnie, oprócz munduru galowego, używany jest tzw. mundur służbowy w kolorze stalowym. Dystynkcje na nim świadczą o posiadanym stopniu górniczym.

Militaria górnicze to: barda, szpada i kordelas. Barda (topór) spełniał rolę narzędzia pracy oraz funkcje militarną i paradną. Górnicy (gwarkowie), jako ludzie stanu wolnego, mieli obowiązek stawić się uzbrojeni na wezwanie księcia. Szpada była noszona przez żupników i górmistrzów żup solnych w Wieliczce, mimo licznych protestów szlachty na sejmikach. W XIX wieku została uznana jako część umundurowania członków Królewskiego Korpusu Górniczego w Królestwie Polskim. Kordelas nosili uczniowie Akademii Górniczej w Kielcach. Obecnie szpady i kordziki górnicze nadawane są za wybitne osiągnięcia i długoletnią, nienaganną pracę w kopalni.

Źródło: KGHM