- Państwo chce zrobić czystki rękami swoich wysłanników i jednocześnie nie ponosić konsekwencji finansowych za skutki ich decyzji – mówi o pomysłach ministerstwa zdrowia na reformę szpitalnictwa Jolanta Klimkiewicz. Z  prezes spółki Szpital Powiatowym im. A. Wolańczyka w Złotoryi rozmawia Piotr Kanikowski.

Szpitale będą poddawane corocznej ocenie i podziałowi na kategorie A, B, C lub D w zależności od wyników tej oceny. Nie znamy dokładnych kryteriów, na podstawie których ma się to odbywać, ale jak Pani sądzi, w której kategorii mógłby się znaleźć szpital w Złotoryi.

- Na wstępie muszę zastrzec, że informacje, na których my jako dyrektorzy szpitali się opieramy, pochodzą głównie z mediów, a nie bezpośrednio z ministerstwa zdrowia. Wynika z nich, że kategorie A i B są zarezerwowane dla placówek, które funkcjonują dobrze pod względem finansowym i organizacyjnym. W grupach C i D znajdą się natomiast szpitale, które mają trudną lub bardzo trudną sytuację i które – zdaniem zespołu przygotowującego reformę szpitalnictwa – będą wymagały ingerencji z zewnątrz. Przydział do kategorii D będzie oznaczał przejęcie placówki na jakiś czas przez Agencję Rozwoju Szpitali, czyli wprowadzenie komisarza. Nie sądzę, aby nas dotyczyła ta opcja. Ale kategorie A i B też. Sami dostrzegamy potrzebę działań restrukturyzacyjnych, które pozwolą nam stabilnie funkcjonować i lepiej wpisywać się w potrzeby zdrowotne mieszkańców powiatu złotoryjskiego.

Co Pani sądzi o założeniu, że jedyna droga do optymalizacji szpitalnictwa w Polsce wiedzie przez ubezwłasnowolnienie części właścicieli szpitali?

- Każdy podmiot leczniczy funkcjonuje w pewnych uwarunkowaniach politycznych. To często utrudnia decyzje związane na przykład z przeprofilowaniem szpitala. W założeniach zespołu do spraw restrukturyzacji szpitalnictwa było m.in. dopasowanie potrzeb na danym terenie do możliwości szpitala. Z Mapy potrzeb zdrowotnych z 2018 roku wynika, że na terenie Dolnego Śląska będą rozwijane takie oddziały szpitalne jak wewnętrzny, neurologia, rehabilitacja, oddziały opieki długoterminowej. Na te cele przewiduje się zwiększanie ilości łóżek. Oddziały zabiegowe i specjalistyczne miały być koncentrowane w dużych ośrodkach.

W dokumencie opublikowanym przez Ministerstwo Zdrowia stwierdza się wprost, że rekomendowane rozwiązania „ograniczą ryzyko związane z odpowiedzialnością odszkodowawczą i ryzyko niekonstucyjności”. Ponadto napisano, że nie pociągną konieczności oddłużenia szpitali ani ich dofinansowania. Czy także w Pani uszach brzmi to jak sygnał alarmowy?

- Państwo chce zrobić czystki rękami swoich wysłanników i jednocześnie nie ponosić konsekwencji finansowych za skutki ich decyzji. W naszej sytuacji wygląda to szczególnie niejasno, bo jako spółka działamy w oparciu o kodeks spółek handlowych szczegółowo opisujący kompetencje oraz odpowiedzialność jej organów. Dlatego nie wyobrażam sobie, jakie umocowanie prawne miałby w tej sytuacji komisarz przysłany do szpitala. Ja zostałam powołana przez zgromadzenie wspólników. Zgodnie z ustawą, tylko zgromadzenie wspólników lub rada nadzorcza mają kompetencje do powoływania i odwoływania osób, które w ich imieniu zarządzają spółką. Jeśli zarząd spółki prawa handlowego podejmuje złe decyzje, narażające ją na problemy finansowe, to zgodnie z obecnymi przepisami odpowiada za nie własnym majątkiem. Załóżmy, że komisarz podejmie decyzję, która okaże się nietrafiona. Kto będzie za nią odpowiadał? Na kogo spadną wówczas finansowe konsekwencje błędu?

Poza konsekwencjami finansowymi decyzje komisarzy będą rodzić skutki społeczne i polityczne. Samorządy takie jak złotoryjski włożyły sporo wysiłku, by utrzymać szpital dla swoich mieszkańców. Likwidacja placówek prowadzona pod pretekstem reformy szpitalnictwa, będzie miała wpływ na poziom zabezpieczenia zdrowotnego na danym terenie a pośrednio także na wyniki wyborów samorządowych.

- Nie sądzę, aby się tym przejmowano. Koniec końców to do starostów, a nie do komisarzy, będą przychodzić mieszkańcy powiatów z pretensjami, że ich szpitala nie ma albo że zlikwidowano jakiś oddział. Mówię to, dostrzegając że cel, jaki przyświeca ministerstwu, nie do końca jest zły. Proszę zwrócić uwagę, że my jako szpitale wzajemnie sobie podbieramy pracowników i podbijamy wynagrodzenia, powodując, że dla niektórych grup zawodowych osiągają niebotyczne poziomy. To było widać przy drugiej fali COVID-19, kiedy do dyrektorów szpitali przychodzili pracownicy i mówili, że jeśli nie dostaną więcej pieniędzy, to nie przyjdą do pracy. I każdy z nas stawał przed decyzją, że albo zwiększamy zarobki i pogłębiamy zadłużenie, albo zamykamy oddział.

Jako jeden z problemów zespół ekspertów Ministerstwa Zdrowia wymienia taki, że szpitale utrzymują podwyższoną gotowość nieuzasadnioną rzeczywistymi potrzebami na danym terenie Czy wynika to ze złego zarządzania przez podmioty prowadzące szpitale, chciejstwa samorządów, czy z wymogów NFZ?

- Wymagania NFZ to niewątpliwie utrzymywanie w stałej gotowości izby przyjęć i bloku operacyjnego. Ile osób korzysta z tej gotowości, to odrębna sprawa. Izba przyjęć wykonuje codziennie bardzo dużo działań, ale jest finansowana ryczałtowo. To znaczy, że co miesiąc na jej działalność dostajemy konkretną kwotę, niezależną od ilości obsłużonych pacjentów i stopnia problemów, z jakimi się do nas zgłaszają. Moim zdaniem, z tą sprawą wiąże się niekiedy problem źle niedoskonałej opieki świątecznej i nocnej. Nie wszędzie można ją było zorganizować w budynku szpitala, dzięki czemu funkcjonuje razem z izbą przyjęć. Dzięki temu, kiedy zachodzi potrzeba, do pacjenta w Złotoryi schodzą z oddziału lekarze – specjaliści: chirurg, ginekolog, anestezjolog. To właściwe rozwiązanie.

Oddziały położnicze, które przyjmują mniej niż 400 porodów rocznie, wypadną z sieci szpitali. Jak to się ma do Złotoryi?

- My porodów mamy bardzo mało. W ubiegłym roku było ich nieco ponad dwieście, a po pierwszym kwartale bieżącego roku nie zanosi się, aby wynik za rok 2021 mógł być lepszy. Jako menadżer szpitala wiem, że oddział położniczy wraz z neonatologią jest w stanie utrzymać się finansowo, jeśli przyjmuje co najmniej 650-700 porodów. Byliśmy z panem starostą na spotkaniu z dyrektorem dolnośląskiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, który zwracał nam uwagę na te okoliczności .

W nowej sieci nie będzie też miejsca dla oddziałów zabiegowych, w których odsetek hospitalizacji zabiegowych w 2019 roku wynosił mniej niż 60 procent. I znowu mam pytanie, co to oznacza dla Złotoryi.

- Nasz oddział chirurgiczny działa bardzo dobrze, cały czas powyżej limitu wyliczonego przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W porównaniu z kontraktem wykonujemy 100 – 120 procent zabiegów miesięcznie. Zdarzają się miesiące, gdy jest ich jeszcze więcej. Te dane pokazują, że oddział chirurgiczny na tym terenie naprawdę spełnia swoją misję, jest duże zainteresowanie jego funkcjonowaniem a nasi chirurdzy dobrze wykonują swoją pracę.

W założeniach opublikowanych przez Ministerstwo Zdrowia są zasygnalizowane pewne pomysły, które mają usprawnić pracę szpitali. Jest tam na przykład pomysł chirurgii jednego dnia. Dobry czy zły?

- Kiedyś byłam entuzjastką tego rozwiązania. Ale po wczytaniu się dokładnie w to, co można by było robić w ramach chirurgii jednego dnia, mój entuzjazm wyparował. Zakres dozwolonych procedur jest niewielki, ograniczony do najbardziej podstawowych zabiegów, stąd moje wątpliwości, czy taka forma działalności szpitali się sprawdzi. Uważam za to, że bezwzględnie potrzebna jest izba przyjęć funkcjonująca bezpośrednio przy szpitalu. Wśród licznych zadań, które pełni, jest i pomoc ambulatoryjna. Może przyjąć pacjenta i poprzez różne zabiegi, np. nawodnienie, szybko doprowadzić jego parametry do stanu, w którym już po kilku godzinach będzie możliwy bezpieczny powrót do domu. Absolutnie nie chciałabym rezygnować ze stacjonarnego oddziału chirurgicznego na rzecz chirurgii jednego dnia. Jeśli jednak zdarzy się tak, że nie będziemy mogli go dalej prowadzić w ramach sieci szpitali, to – pomimo mojego sceptycyzmu – będę zabiegać, żeby Złotoryja miała przynajmniej chirurgię jednego dnia.

Inny pomysł ministerstwa to wspólne zakupy albo usługi dla innych szpitali…

- My już robimy wspólne zakupy. Przy Dolmedzie powstała komórka, która umożliwia placówkom z Dolnego Śląska wspólne nabywanie leków i innych środków niezbędnych do funkcjonowania szpitali. Do tego nie potrzebujemy centralizacji. Centrum usług wspólnych nie sprawdzi się w przypadku działających odrębnie szpitali, rozrzuconych w dużej odległości od siebie. W Złotoryi przećwiczyliśmy to na własnej skórze. Przez pewien okres księgowość była prowadzona we Wrocławiu, co bardzo komplikowało podejmowanie decyzji. Ja nie wyobrażam sobie, abym mogła zarządzać szpitalem bez bieżącego rozliczania kosztów i przychodów.

Czy można być spokojnym, że reforma szpitalnictwa nie zamieni się w odgórną, nie podlegającą społecznej kontroli, likwidację szpitali?

- Ja mam takie obawy. W 2015 i 2016 roku, kiedy do władzy doszła Zjednoczona Prawica, mówiono, że trzeba zlikwidować część szpitali powiatowych. W moim przekonaniu tych szpitali nie jest wcale za dużo. One mają w systemie określoną rolę do spełnienia. I spełniają ją, co obserwujemy w złotoryjskim szpitalu. Specjalistyczne, wysoko diagnostyczne szpitale są od tego, żeby zdiagnozować przypadki, których nie można zdiagnozować u nas i podjąć leczenie w takim zakresie w jakim tylko one mogą to zrobić. Ich pacjenci często potem wracają do nas na tak zwane doleczenie. To logiczne, bo po co mają leżeć w placówce, która może z większym pożytkiem wykorzystać zwolnione łóżko? Po co pan profesor we Wrocławiu ma robić wyrostek robaczkowy? Szkoda jego umiejętności i wiedzy, bo tego rodzaju zabiegi powinny być robione poza dużymi ośrodkami. Pacjent onkologiczny po ciężkiej chemii, którą dostaje na Hirszfelda lub w innym ośrodku, trafia do nas, bo trzeba mu podać krew, wzmocnić go, przygotować do następnych wlewów. My spełniamy tę rolę. Chodzi często o osoby z naszego terenu, które tu mają blisko swoje rodziny, co też ma znaczenie dla ich rekonwalescencji. Dlatego dla szpitali powiatowych jest ważne miejsce w systemie. Podstawą funkcjonowania szpitali powiatowych jest oddział wewnętrzny. To nie przypadek, że przepisy pozwalają istnieć szpitalom jednooddziałowym, pod warunkiem, że jest to oddział wewnętrzny i że na terenie powiatu nie ma innego oddziału wewnętrznego. Najlepiej, jeśli jest połączony z neurologią. A wokół tego powinna być budowana cała reszta: opieka długoterminowa, rehabilitacja, chirurgia.

Dokładnie tak jest w Złotoryi.

- Tak. To jest baza, na której możemy się oprzeć. Uważam zarazem, że nasz rozwój powinien iść w tym kierunku. W złotoryjskim szpital dodatkowo funkcjonują inne oddziały – pediatria, położnictwo, ginekologia, neonatologia – które zostały utrzymane. Mają stosunkowo małe kontrakty, ale też, niestety, te grupy pacjentów do nas nie przychodzą. To nie znaczy, że my źle leczymy. Porodów jest niewiele, bo w ogóle rodzi się mniej dzieci.

Chciałem poruszyć jeszcze aspekt. On przewija się w tej rozmowie – warto, aby wybrzmiał na koniec. Jeśli zlikwiduje się część placówek powiatowych, to pacjent będzie miał do szpitala dalej, co może skłaniać do odwlekania diagnostyki czy zabiegów. To musi się negatywnie odbić na zdrowiu Polaków. Mam rację?

- COVID już nam pokazał, czym się to może skończyć. POZ-y w pandemii obsługiwały pacjentów online. Ci pacjenci do szpitala nie przychodzili, bo albo my mieliśmy zamknięte oddziały, albo ludzi bali się hospitalizacji. Efekt jest taki, że po drugiej i trzeciej fali trafiają do nas osoby ze zrujnowanym zdrowiem. Osoby, które przez to, że nie leczyły się w odpowiednim momencie, są dziś w bardzo trudnej sytuacji. My nie możemy prowadzić normalnej pracy diagnostycznej, bo w tej chwili zajmujemy się głównie leczeniem przypadków, które zostały zaniedbane.

Przyszła Pani do Złotoryi jako osoba z zewnątrz, co traktuję jako zaletę, bo może Pani w świeży sposób, z dystansu, bez sentymentu, ocenić ten szpital. Z drugiej strony, kieruje nim Pani już ponad pół roku, więc był czas, aby go dobrze poznać. Proszę powiedzieć, czy to miejsce dobrze rokuje.

- Ja uważam, że tak. Obiekt jest duży. Jest możliwość rozwijania działalności, co szczególnie w przypadku opieki długoterminowej i rehabilitacji jest bardzo ważne. Teraz otwieramy rehabilitację postcovidową, dla osób, które przeszły przez tę chorobę. Mamy możliwość takiej odpowiedzi na zapotrzebowanie mieszkańców powiatu. Potencjał jest duży, ale konieczna jest też wola polityczna, aby dokonywać niezbędnych zmian. Ja pochodzę z powiatu ,średzkiego, gdzie szpitala już nie ma od 2015 roku . Był, zarządzałam nim do pewnego momentu, potem przyszła następna ekipa, i jeszcze następna, która go sprzedała – w dobrej wierze, chcąc się pozbyć problemu. Nie sądzili, że tak się to skończy. Drugi przykład: Góra Śląska. Ta sama spółka kupiła powiatowy szpital i też już go nie ma. Mogę powiedzieć na podstawie Środy Śląskiej i okolic, że bardzo tam brakuje izby przyjęć, interny, pediatrii… Ludzie trafiają do szpitali, m.in. do Legnicy i do Wrocławia. Spędzają na izbach przyjęć bardzo dużo czasu, czasem kilka godzin. Dostępność szpitala w Środzie Śląskiej była dużo większa, pacjenci byli obsługiwani z marszu, a po przyjęciu leżeli blisko swoich bliskich, swojego domu, swojej rodziny. Nie chciałabym, żeby coś takiego dotknęło Złotoryję. Dopóki tutaj będę – obdarzona zaufaniem ludzi, którzy tu pracują i którzy powierzyli mi to zadanie – zrobię wszystko, aby złotoryjski szpital przetrwał. Będę o niego walczyła do ostatniego pacjenta i do ostatniego pracownika.

FOT. PIOTR KANIKOWSKI