Słodko-gorzka, czasami śmieszna, czasami wzruszająca „Orkiestra” Krzysztofa Kopki w reżyserii Jacka Głomba to zrealizowana przed siedmiu laty panoramiczna, epicka ballada o ludziach miedziowego zagłębia złożona z ludzkich wspomnień, historycznej prawdy, legend i mitów. Po niemal dwuletniej przerwie spektakl powraca na legnickie deski. W andrzejkowo-barbórkowym klimacie wieczorne przedstawienie w piątek 30 listopada o godz. 19.00.

Legnicki spektakl to dwugodzinna opowieść o minionym półwieczu i ludziach – przybyszach z różnych stron kraju i świata – których połączyła praca i nowe życie, którego byli architektami i uczestnikami. Połączyła ich praca i orkiestra, którą stworzyli, a w której przez lata grali: zwyczajnie i od święta, na pochodzie pierwszomajowym i w kościele, w górniczej karczmie i na pogrzebach kolegów.

„Zagłębie miedziowe doczekało się własnej sagi” – pisano po premierze przedstawienia. Nieprzypadkowo, bo taki był mitotwórczy cel jego twórców.  Zbiorowym bohaterem tej unikatowej opowieści są członkowie górniczej orkiestry dętej, których śmierć kolegi z zespołu popycha do wędrówki w krainę wspomnień. Historia miesza się z mitem, prawda z legendą, sprawy ważne z anegdotami. Całość artystycznie oprawiono w stylistyce realizmu magicznego. Wybór tej konwencji opowiadania historii sprawił, że wśród żywych pojawiają się w sztuce postaci z górniczych wierzeń i przesądów, takie jak patronka górników i „dobrej śmierci”  Święta Barbara, jak i strzegący podziemnego bogactwa Skarbek.

W tle oglądamy echa historycznych wydarzeń: walki z wodą przy głębieniu pierwszych szybów,  pochodów pierwszomajowych, uroczystości milenijnych i słynnego biskupiego „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, ale też tragedii sierpnia 1982 roku i strajków przeciw prywatyzacji. Pojawi się i Krzysztof Kieślowski kręcący propagandowy film zachęcający do pracy na miedzi, jak i Edward Gierek prowokowany mityczną perspektywą polskiego Kuwejtu. Przed oczami widza przetoczy się korowód barwnych postaci, charakterystycznych typów i typków, członków górniczej orkiestry, ich przełożonych, żon, kochanek, reżimowych aparatczyków, cwanych dorobkiewiczów i kopalnianych duchów, bo to opowieść o ludziach i łączących ich więziach na tle kolejnych epok – od PRL-u po raczkujący kapitalizm.

„To spektakl na zamówienie. Powstał z okazji 50-lecia miedziowego kombinatu. Ten prezent jest jednak wart więcej niż kolejna nagroda z zysku dla pracowników KGHM. Zagłębie doczekało się własnej sagi. W tej kreacji zbiorowej wszyscy grają koncertowo” – oceniła Magda Piekarska w Gazecie Wyborczej Wrocław.

Sztuka, której premiera we wrześniu 2011 roku w cechowni kopalni w Lubinie otworzyła I Festiwal Teatru Nie-Złego w Legnicy, z powodzeniem  grana była  wielokrotnie. Wystawiano ją w Zagłębiu Miedziowym (Lubin, Ścinawa, Polkowice, Głogów, Legnica, Bolesławiec), jak i na Górnym Śląsku  (Bytom,  Zabrze, Mysłowice, Katowice).  Pokazywano zarówno w warszawskich Łazienkach, jak i na festiwalach w Lublinie i w lubuskiej Kargowej. Na XII Ogólnopolskim Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” w Zabrzu (październik 2012) spektakl przyniósł regulaminową nagrodę Jury za reżyserię Jackowi Głombowi, zaś jury młodych nagrodziło dwoje aktorów występujących w tym przedstawieniu (Ewa Galusińska i Paweł Palcat).

Na legnickiej Scenie Gadzickiego obejrzymy teatralną inscenizację sztuki, którą w sfilmowanej i odmiennej wersji, z fantastycznymi zdjęciami Arkadiusza Tomiaka kręconymi także pod ziemią w kopalni Lubin, parokrotnie można było oglądać w TVP (premiera w Barbórkę 4 grudnia 2013). Telewizyjna realizacja przedstawienia w maju 2014 roku otrzymała wyróżnienie Europejskiego Stowarzyszenia Telewizji Regionalnych CIRCOM.

Obejrzymy spektakl, o którym Andrzej Molik z Dziennika Wschodniego pisał z nieukrywanym zachwytem: „Jakże należy zazdrościć Legnicy teatru, który potrafi w sposób tak budujący, spełniający powinność wobec swych codziennych widzów, zająć się dziejami regionu, w którym działa, widzianą z perspektywy zakładowej orkiestry historią górników zdawałoby się, że mniej barwnego niż węglowy, śląski, zagłębia miedziowego! Ileż frajdy – od bezpretensjonalnej formy teatralnej z obecnymi wciąż na naszym widoku aktorami, po humor tej epickiej ballady – przynosi oglądanie roboty pomysłodawcy i reżysera Jacka Głomba i autora scenariusza Krzysztofa Kopki”.

Recenzji tego przedstawienia było o wiele więcej. Zacytujmy fragmenty wybranych:

Janusz Łastowiecki, Dziennik Teatralny: “To, co jest wielkim plusem sztuki, a widzom daje komfort oglądania, to zespół dobrze współpracujących i świetnie rozumiejących się aktorów. Przełożyło się to na historię opowiadającą o przyjaźni górników, często podszytą jednak traumatycznymi wspomnieniami, gdzie historia dogrywa swoje przeznaczenia.”

Ewa Uniejewska, e-teatr: “Aktorzy legnickiego teatru tworzą wyśmienitą orkiestrę. Nie ma osoby, która zagrałaby źle; każda z nich zachwyca umiejętnościami warsztatowymi. Ich grze towarzyszy dystans i dobre wyczucie ironii, inteligentne myślenie o tekście i sytuacji scenicznej. Pokaz Teatru Modrzejewskiej mógłby stać się nauką dla artystów stołecznych, którym legniccy twórcy w niczym nie ustępują. Legnickiego skarbu trzeba strzec.”

Joanna Puzyna-Chojka, Miesięcznik Teatr: „Orkiestra” wydawała się przedsięwzięciem obarczonym niemałym ryzykiem. Jacek Głomb, któremu udało się nakłonić zarząd KGHM Polska Miedź SA do wsparcia teatralnego projektu, mówi o nim nieco żartobliwie, jako o przywróceniu sojuszu świata pracy i świata sztuki. Tym razem jednak chodzi o coś więcej – o próbę stworzenia mitologii Dolnego Śląska, regionu do tej pory niedowartościowanego przez film czy literaturę.”

„Orkiestra” na Scenie Gadzickiego legnickiego Teatru Modrzejewskiej w piątek 30 listopada o godz. 19.00. Spektakle przedpołudniowe w środę, czwartek i piątek (28-30 listopada) o godz. 11.00. Bilet 30 zł (ulgowy 25 zł). Rezerwacja: tel. 76 72 33 505 lub bilety@teatr.legnica.pl. Bilet można także kupić w Internecie: https://teatrlegnica.interticket.pl

Grzegorz Żurawiński, @kt Gazeta Teatralna

FOT. KAROL BUDREWICZ