“Osiem dalekich wypraw – opowieść o Lechu Raczaku”. Tak nazwano wydarzenie, które w styczniu ub. roku zorganizował legnicki teatr na wieść o nagłej śmierci artysty, który dla Teatru Modrzejewskiej wyreżyserował w latach 2003-2017 osiem spektakli. Filmowy zapis spotkania w Art Cafe Modjeska zostanie wyemitowany w pierwszą rocznicę śmierci tego twórcy, w niedzielę 17 stycznia o godz. 19:00, na teatralnym kanale YouTube.

Przedwczesna i nagła śmierć Lecha Raczaka była bolesnym ciosem dla wszystkich ludzi teatru w Legnicy, dla twórców i publiczności. 27 stycznia 2020 artysta obchodziłby 74. urodziny. Dlatego właśnie tego dnia przed rokiem w teatralnej kawiarni spotkali się przyjaciele i współpracownicy reżysera, by wspólnie wspominać pracę nad przedstawieniami, które stworzył w Modrzejewskiej, oglądać zdjęcia i filmy, słuchać muzyki z jego spektakli zrealizowanych na kilku legnickich scenach.

„Przez Legnicę dałem się wciągnąć w teatr dramatyczny. Stąd na koniec przydarzył mi się „Makbet” (premiera w 2017 roku), by wreszcie zmierzyć się z Szekspirem” – mówił Lech Raczak w nagranej i odtworzonej na ekranie rozmowie z legnickim aktorem Pawłem Wolakiem, dodając, że w swoich dalszych planach miał jednak powrót do teatru autorskiego. Co nie dziwiło, bo spośród ponad 70 realizacji Lecha Raczaka zdecydowana większość miała właśnie taki charakter, wywodząc się wprost z teatralnej alternatywy i teatru autorskiego.

Kawiarniany legnicki wieczór wspomnień w scenografii nawiązywał zarówno do efektownej bramy z „Makbeta”, jak i do „Placu Wolności” (metalowy koń, który efektownie płonął w spektaklu). Był też wątek osobisty, czyli dziesiątki rozrzuconych cienkich chesterfieldów light, który artysta namiętnie palił. Zaczęło się jednak od archiwalnych nagrań. W tym od ilustrowanej równie archiwalnymi fotografiami zarejestrowanej rozmowy Jacka Głomba z Lechem Raczakiem, która przybliżyła wielkopolskie i wiejskie korzenie artysty. Z filmowego nagrania odtworzono także jego okolicznościową mowę na jubileuszu 40-lecia legnickiego teatru z listopada 2017 roku.

Reszta wydarzenia skonstruowana była chronologicznie i nawiązywała do kolejnych sztuk, które Lech Raczak wyreżyserował na legnickich scenach (większość poza główną siedzibą teatru). Moderowane przez Jacka Głomba wspomnienia i anegdoty związane z postacią wieczoru były każdorazowo Ilustrowane zdjęciami i muzyką z wyreżyserowanych w Legnicy spektakli Lecha Raczaka. Jego postać wspominali i opowiadali: Paweł Wolak, Tadeusz Ratuszniak, Ewa Galusińska, Piotr Tetlak, Bohdan Cieślak, Bogdan Grzeszczak, Paweł Palcat, Anita Poddębniak, Rafał Cieluch, Zbigniew Waleryś, Magda Biegańska, Robert Gulaczyk, Katarzyna Dworak, Bartosz Bulanda, Robert Urbański, Marcin Kęszycki.

Finałowym akcentem ponaddwugodzinnego spotkania była projekcja fragmentu przedstawienia poznańskiej Fundacji Orbis Tertius „Podróże przez sny. I powroty”, w którym – w styczniu 2019 roku i po raz pierwszy na legnickiej scenie – główną rolę odegrał jego twórca, któremu towarzyszyło muzyczne trio Targanescu. Lech Raczak jako reżyser i autor w jednej osobie opowiadał w nim swoje sny, które były pretekstem do ironicznego przywołania własnej biografii, refleksji nad niezależnością w kulturze współczesnej oraz rozważań o teatrze alternatywnym.

**********

Lech Raczak (1946-2020) był wyjątkowo ważnym artystą dla legnickiej sceny teatralnej. Spod jego reżyserskiej ręki wyszły: „Zona” (2003) według „Stalkera” Andrieja Tarkowskiego wystawiona w zrujnowanej przestrzeni Sceny na Nowym Świecie, widowiskowy „Plac Wolności” (2005) grany na Scenie na Ściegiennego (zarejestrowany przez Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, emitowany w TVP Kultura), transowe „Dziady” (2007) wystawione na Scenie na Piekarach, szyderczy „Marat-Sade” Petera Weissa (2008), wstrząsający „Czas terroru” (2010) według Żeromskiego na Scenie na Kartuskiej, barwna „Madonna, Księżyc i pies” (2013) według powieści Rolfa Bauerdicka, sentymentalny i rozśpiewany „Skarb wdowy Schadenfreude” grany w plenerze (2016) oraz pierwszy i – jak się okazało – ostatni, w jego reżyserskiej biografii Szekspir, czyli „Makbet” (2017) wystawiony na Scenie Gadzickiego.

Twórca był z legnickim teatrem przy obu edycjach Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Miasto” każdorazowo swoimi widowiskami uświetniając prolog wydarzenia. Tak było z wędrującą plenerowo z Rynku do Parku Miejskiego i nad Kozi Staw „Wyprawą” (2007), jak i z zaprezentowaną w przestrzeni byłej Fabryki Fortepianów i Pianin dwuczęściową akcją, na którą składały się widowiska: “Rabin Maharal i Golem” oraz „Sonata legnicka” (2009) w realizacji poznańskiej grupy Asocjacja 2006.

Lech Raczak przywoził też do Legnicy swoje spektakle zrealizowane w ramach poznańskiej Fundacji Orbis Tertius: wstrząsający „Spisek smoleński” (2014), żartobliwie ewangeliczne „Misterium buffo” noblisty Daria Fo (2016) oraz bardzo intymne i z autorskim udziałem na scenie, muzyczne „Podróże przez sny. I powroty” (2019). Artysta udzielił też reżyserskich konsultacji przy realizacji autorskiego monodramu Pawła Palcata “Maraton/Tren” (2017).

Filmowy zapis ubiegłorocznego spotkania w Art Cafe Modjeska zostanie w niedzielę 17 stycznia wyemitowany na kanale You Tube Teatru Modrzejewskiej w Legnicy. Początek o godz. 19:00.

Grzegorz Żurawiński, @kt Legnicka Gazeta Teatralna

RYC. TEATR MODRZEJEWSKIEJ

FOT. KAROL BUDREWICZ