- Nie ma drugiego tak dolnośląskiego teatru jak nasz – twierdzi dyrektor legnickiego Teatru Modrzejewskiej Jacek Głomb. By dowieść tej tezy wystarczą tytuły i tematyka granych spektakli, nazwy miejscowości, które w ostatnich latach teatr odwiedził, telewizyjne realizacje, które promowały kulturę regionu, udział w dolnośląskich akcjach artystycznych.

Od marca 2009 roku i porozumienia zawartego przez marszałka Dolnego Śląska z prezydentem Legnicy Teatr Modrzejewskiej stał się dolnośląską instytucją kultury samorządu wojewódzkiego współprowadzoną przez samorząd miasta. Była to mądra i dalekowzroczna zmiana statusu legnickiej sceny teatralnej, która – po latach niepewności – zapewniła Teatrowi Modrzejewskiej finansową i organizacyjną stabilizację, a jak wykazała późniejsza praktyka, także wsparcie dla wielu artystycznych inicjatyw legnickiego teatru, w tym i takich, które uczyniły z niego dalece ponadlokalną, ważną i rozpoznawalną instytucję dolnośląskiej kultury.

Nieprzypadkowo we wrześniu 2009 roku Teatr Modrzejewskiej odebrał drugą w jej historii Dolnośląską Nagrodę Kulturalną Silesia przyznaną przez radnych województwa dolnośląskiego, za wieloletnią i konsekwentną realizację społeczno-artystycznego programu pod nazwą “Teatr, którego sceną jest miasto”, którego prapoczątki sięgają takich realizacji, jak: “Ballada o Zakaczawiu” (2000) oraz “Wschody i Zachody Miasta” (2003). Oba te spektakle wpisały historię miasta w treść scenicznych scenariuszy, oba doczekały się wersji telewizyjnych prezentowanych publiczności całej Polski. Rozsławiły miasto i jego teatr, zaś idea, by “grać prawdziwe historie w prawdziwych miejscach” znalazła w kolejnych latach wielu naśladowców na polskich scenach.

Zmiany prawno-organizacyjne były ważne i pomogły, ale to nie one zdecydowały o regionalnym, dolnośląskim charakterze legnickiego teatru. Kluczem był realizowany program artystyczny, który nie tylko wpisywał dzieje regionu w treść teatralnych przedstawień, ale też skutkował obecnością legnickiego zespołu na stałych i improwizowanych scenach Dolnego Śląska. Tym bardziej, że powstały kolejne spektakle wywiedzione i mocno zakorzenione w dolnośląskiej historii, takie jak „Łemko” (2007), „Orkiestra” (2011), “Człowiek na moście” (2014), „Moja Bośnia” (we współpracy z wrocławską Fundacją Teatr Nie-Taki, 2014), „Skarb wdowy Schadenfreude” (2016), czy polsko-macedońska „Przerwana odyseja” (2016).

Co ważne, już tylko te wybrane i zakorzenione w historii regionu tytuły odbyły wiele podróży po Dolnym Śląsku, Polsce i Europie (Turcja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Macedonia). W regionie były to: Lubin, Ścinawa, Polkowice, Głogów, Bolesławiec ,Gryfów Śląski, Zgorzelec, Nowa Ruda, Lądek Zdrój, Chojnów, Dzierżoniów, Kudowa Zdrój, Złotoryja, Wrocław, Jelenia Góra, Wałbrzych i w każdym z tych dolnośląskich miast publiczność miała okazję obejrzeć jedno, dwa lub nawet cztery (Bolesławiec) z tych przedstawień. Gdyby listę wymienionych tytułów uzupełnić o inne produkcje legnickiego teatru lista dolnośląskich miejscowości, które odwiedził w ostatnich latach Teatr Modrzejewskiej (np. podczas siedmiu podróży w ramach ogólnopolskiego programu Teatr Polska) byłaby jeszcze dłuższa (do wyżej wymienionych miejscowości, które także odwiedzał w tym programie legnicki zespół, należałoby dopisać także: Jawor, Radków, Ząbkowice Śląskie, Kłodzko, Świdnicę, Oławę, Brzeg Dolny). Zatem – i już tylko dla przykładu – warto wspomnieć, że spektakl „Droga śliska od traw. Jak to diabeł wsią się przeszedł” wygrał w 2015 roku wałbrzyskie Fanaberie Teatralne, zaś Złote Miedziaki polkowickiego Festiwalu „Oblicza Teatru” z 2014 roku trafiły do dwojga artystów współtworzących legnickie „Zabijanie Gomułki”. Natomiast telewizyjna wersja legnickiej “Orkiestry”, zrealizowana przez TVP Wrocław, przyniosła tej stacji wyróżnienie europejskiego festiwalu twórczości telewizyjnej CIRCOM 2014.

Regionalizm Teatru Modrzejewskiej miał też inne oblicze. Dzięki porozumieniu ze starostwem powiatowym w Bolesławcu wiosną 2012 roku spektaklem „Mizantrop” legnicki teatr zainaugurował impresaryjną działalność sceniczną w odremontowanym obiekcie Teatru Starego w tym mieście, by później, wystawiając takie spektakle, jak: „Komedia obozowa”, „Orkiestra”, „Niekończąca się opowieść”, czy „Moja Bośnia” (premiera właśnie na scenie bolesławieckiego Teatru Starego), wzbogacać teatralną ofertę dla miejscowej publiczności. Współpraca ta zaowocowała także dwukrotnym (2011 oraz 2014) przeprowadzeniem przez legnicki teatr wakacyjnych warsztatów teatralnych dla bolesławieckiej młodzieży w ramach ogólnopolskiego programu „Lato w teatrze” (w 2020 roku akcję przeprowadzono w nadodrzańskiej Chobieni). Co więcej, w 2017 roku to właśnie w Bolesławcu swoją inaugurację miała akcja artystyczna „Modrzejewska w regionie”, w trakcie której w pięciu dolnośląskich miastach legnicki teatr prezentował siebie i swój dorobek. Program obejmował warsztaty dla młodych i starszych, prezentacje spektakli oraz projekcje nagrań zrealizowanych dla Teatru Telewizji.

Regionalny wymiar miała przeprowadzona jesienią 2015 roku dolnośląska akcja artystyczna Teatru Modrzejewskiej pn. „Czytajmy dramaty!” finansowana przez Narodowe Centrum Kultury w programie „Kultura – Interwencje 2015”. Trzy wybrane w głosowaniu publiczności teksty dramatyczne zostały przedstawione publiczności w formie inscenizowanego czytania kolejno w Legnicy (premierowo), ale także w Jeleniej Górze (partner: Jeleniogórskie Centrum Kultury i Teatr Odnaleziony) oraz w Wałbrzychu (partner: Teatr Lalki i Aktora).

Legnicki teatr miał także swój udział w programie Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. Podczas Festiwalu „Kartoteka Rozrzucona” wystawił głośne i wstrząsające “III Furie”. W ramach Dolnośląskiej Platformy Teatru zaprezentował we Wrocławiu spektakl „Droga śliska od traw. Jak to diabeł wsią się przeszedł” (a we współpracy z Fundacją Teatr Nie-Taki także „Moja Bośnia), zaś w ramach Festiwal Dramatu – Strefy Kontaktu 2016 inscenizowane czytanie dramatu „Sztuka mięsa”. To właśnie w ramach tego programu powstał spektakl „Skarb wdowy Schadenfreude”, pokazywany później na wielu dolnośląskich placach i podwórkach.

Nietypową formę wzajemnej promocji miała współpraca legnickiego teatru z marszałkowską spółką kolejową, która swoją siedzibę ma w Legnicy, realizowana w ramach porozumienia “Kolej na teatr”, które wiosną 2017 roku zawarły Koleje Dolnośląskie S.A. i Teatr Modrzejewskiej w Legnicy. Przez kilka miesięcy kilku pociągom obsługującym połączenia pomiędzy Wrocławiem a Legnicą nadano nazwy powiązane z legnicką sceną. Kursowały: “III Furie”, “Ballada o Zakaczawiu” oraz “Modrzejewska”, a artyści teatru uczestniczyli w happeningach organizowanych dla podróżnych.

W 2019 roku samorząd Dolnego Śląska sfinansował projekt “Modrzejewska w Polkowicach”, w ramach którego w górniczym mieście wystawiono cztery legnickie spektakle. Kolejno były to: “„Skarb wdowy Schadenfreude”, „Wierna wataha”, „Polowanie na Snarka” (dla dzieci) oraz “Orkiestra”. W tym samym roku na ekranie wrocławskiego kina Dolnośląskiego Centrum Filmowego, w ramach programu “Modrzejewska w DCF”, wyświetlono trzy głośne realizacje telewizyjne legnickiego teatru. Były to: “Ballada o Zakaczawiu”, “III Furie” oraz “Made in Poland”. Jesienią 2020 roku, program wzbogacono emisją pierwszej polskiej premiery online czasów pandemii jaką był “Nowy Dekameron” wg Boccaccia.

Nawiązana pod koniec 2015 roku współpraca legnickiego teatru z Państwowym Teatrem Dramatycznym im. Ilii Czawczawadzego w Batumi zaowocowała w marcu 2016 roku wpisaniem legnickiego programu teatralnego w treść porozumienia, jakie samorząd Dolnego Śląska zawarł z gruzińską Autonomiczną Republiką Adżarii. W efekcie wiosną 2017 roku, w ramach Polsko-Gruzińskiego Festiwalu Kultury zorganizowanego przez wrocławski OKiS, publiczność w Legnicy, Wrocławiu, Wałbrzychu i Jeleniej Górze obejrzała dwa spektakle polskich autorów („Wiele demonów” wg Jerzego Pilcha oraz „Syndrom albo do kogo śpiewasz?” wg Sławomira Mrożka ) wyprodukowane przez teatr w Batumi, przy czym ten pierwszy przy bezpośredniej współpracy realizacyjnej twórców Teatru Modrzejewskiej. Efektem tej współpracy był także polsko-gruziński, dwujęzyczny spektakl “Klasyczna koprodukcja” (2019), który pokazano nie tylko w Gruzji (Batumi, Kutaisi, Tbilisi), ale także w Legnicy, Wrocławiu i Dzierżoniowie (oraz na Gorzowskich Spotkaniach Teatralnych). W ramach tej polsko-gruzińskiej współpracy legnicki teatr uczestniczył w Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Batumi (2019), na którym zaprezentował „Biesy” i „Wierną watahę”.

Jesienią 2020 roku, w kolejnej odsłonie programu Teatr Polska, legnicki ponownie zaprezentuje się dolnośląskiej (choć nie tylko) publiczności. “Wierną watahę” zamierza pokazać publiczności w Brzegu Dolnym, Złotoryi, Bolesławcu, Bogatyni, Chojnowie i Głogowie. Obostrzenia sanitarne i zamknięcie placówek kultury utrudnią te plany. Najprawdopodobniej do tych prezentacji dojdzie w sieci. Na tę wymuszoną pandemią i rządowymi decyzjami okoliczność teatr przygotowuje filmową wersję spektaklu. Trwają także przygotowania do kolejnych premier online, w tym jednej silnie zakotwiczonej w historii i współczesności regionu. “Chlebem i solą” będzie opowieścią o współczesnych relacjach Polaków i Ukraińców, a powstaje w zdalnej współpracy artystów Teatru Modrzejewskiej oraz Narodowego Akademickiego Teatru Dramatycznego im. Iwana Franki w Iwano-Frankiwsku.

Powyższy tekst jest publikacją/wpisem nr 10 000 w Legnickiej Gazecie Teatralnej @KT, która powstała w czerwcu 2006 roku.

Grzegorz Żurawiński, @kt Legnicka Gazeta Teatralna

FOT. KAROL BUDREWICZ, TEATR MODRZEJEWSKIEJ W LEGNICY