Radni zgodzili się na przeniesieniu figur oraz płaskorzeźb z rozebranego Pomnika Wdzięczności dla Armii Radzieckiej na plac przy legnickim cmentarzu, gdzie Muzeum Miedzi utworzy socrealistyczne lapidarium. Nie pomógł sprzeciw przedstawicieli Prawa i Sprawiedliwości oraz protesty legniczan, którzy przyszli na sesję z hasłem “URSO – Usuń Resztki Sowieckiej Okupacji”.

168 tysięcy złotych będzie kosztowało przeniesienie na łączkę przy ul. Wrocławskiej figur żołnierzy trzymających na ramionach dziewczynkę oraz dwóch płaskorzeźb skutych w marcu z Pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej. To zaczątek lapidarium, którym administrować będzie Muzeum Miedzi w Legnicy. Trafi do niego również odlane w brązie popiersie marszałka Konstantego Rokossowskiego, wypożyczone od miasta przez Michała Sabadacha i eksponowane w jego prywatnym Muzeum LWP i Armii Radzieckiej w Uniejowicach koło Złotoryi. Tern zostanie ogrodzony, oświetlony. Dzięki monitoringowi będzie chroniony przed wandalami.

Gdy rada głosowała o przeniesieniu figur, w ławach dla publiczności kilku legniczan trzymało w górze kartki z napisem “URSO”.  “Sołdat NIE architektura/ Muzeum NIE cmentarzysko/ Nie dla brązu lapidarium/ Rado ochroń środowisko!” – apelowali rymem. URSO  to skrót od “Usuń Resztki Sowieckiej Okupacji” – akcji prowadzonej od kilku lat przez legnicką prawicę.

Jolanta Kowalczyk, przedstawicielka protestujących. uważa. że dla “dwóch Iwanów” nie powinno być w Legnicy miejsca.  Jej zdaniem to, co jeszcze zostało po pomniku z pl. Słowiańskiego,  najlepiej przetopić na złom, ewentualnie przekazać do działu “Okupacja” w Muzeum Historii Polski w Warszawie. Pomysł utworzenia dla takich obiektów lapidarium przy ul. Wrocławskiej ocenia źle. – To zaprzeczenie ustawy, która mówiła, by zdejmować pomniki sowieckiej okupacji z cokołów – mówi Jolanta Kowalczyk. – Ten pomnik nie jest zabytkiem, nie ma więc powodu, aby go chronić i za publiczne pieniądze wstawiać z powrotem do przestrzeni publicznej.

Wacław Szetelnicki, przewodniczący Rady Miejskiej w Legnicy, przywołał opinię autora pomnika, że jego dzieło nadaje się do zakopania. Dostał brawa.

- Zgodnie z założeniami ustawy i intencją IPN tego typu pomniki nie powinny się znaleźć w przestrzeni publicznej – mówił Szetelnicki.  Kwestionował sens budowania w Legnicy lapidarium dla socrealistycznych rzeźb z brązu. Twierdził, że na jednej z płaskorzeźb pod postacią robotnika trzymającego tryby tak naprawdę został przedstawiony Stalin, a gloryfikowanie tej postaci uznał za szczególnie niewłaściwe.  – Nie jest to dzieło sztuki, nie jest to zabytek, nie podlega ochronie… W sytuacji kiedy miasto jest bardzo poważnie zadłużone, wydawanie 168 tys. zł na tego typu działalność jest niezrozumiałe – uważa Wacław Szetelnicki.

Jadwiga Zienkiewicz, wiceprezydent, tłumaczyła, że nie ma Pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej. Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej został, zgodnie z ustawą, rozebrany. Pozostały figury. Wojewoda dolnośląski nie zgodził się, by ustawić je na cmentarzu radzieckim, którym zarządza, ale zasugerował, że właściwym krokiem byłoby włączenie tych obiektów do ekspozycji Muzeum Miedzi. Nie można ich  było umieścić w istniejącym już lapidarium przy Muzeum Miedzi – wśród renesansowych rzeźb i fragmentów zabytkowej architektury – bo zarówno zdaniem konserwatora zabytków, jak i dyrektora placówki, nijak tam nie pasują. Dlatego pomyślano o łączce przy ul. Wrocławskiej.

- Miasto ma określoną przeszłość. Dla celów edukacyjnych dobrze jest stworzyć takie miejsce, by lekcje najnowszej historii mogły odbywać się wśród eksponatów z tamtych czasów – przekonywała wiceprezydent Zienkiewicz. – To nie jest czczenie epoki słusznie minionej. Chodzi nam tylko o zgromadzenie w jednym miejscu pamiątek po słusznie minionych latach.

- Gloryfikujemy odcokołowione figury, pomnik marszałka Rokossowskiego, obiekty wznoszone ku czci działaczy aparatu bezpieczeństwa i utrwalaczy władzy ludowej. Skończmy wreszcie tę hipokryzję! – burzył się Zbigniew Bytnar, przewodniczący Klubu Radnych PiS. – Trzeba temu raz na zawsze położyć kres! Nie możemy wracać do tego, co minione. Te obiekty nie muszą stać w Legnicy. Są w Polsce miejsca, gdzie można je przekazać.

Spór zirytował radnego Jarosława Rabczenkę z PO, który uważa, że radni PiS-u za dużo przejmują się historią, a za mało przyszłością Legnicy. Dopiero co Prawo i Sprawiedliwość bez dyskusji pozwoliła odrzucić projekt uchwały w sprawie nieodpłatnych przejazdów komunikacją miejską dla uczniów. – Głosowaliśmy nad uchwałą mającą dać młodym ludziom lepszy dostęp do edukacji, kultury, sportu. Historia jest ważna, ale młodzież chce wiedzieć przede wszystkim, co będzie z ich przyszłością.

Przypomniał, że kontrowersyjna uchwała dotyczy ni tylko przeznaczenia 168 tys. zł  na pomnik, ale też innych istotnych zmian w budżecie. Jej odrzucenie skutkowałoby tym, że np. zabraknie pieniędzy na wyposażenie nowego przedszkola przy ul. Krzemienieckiej.

Za ciosem poszedł Maciej Kupaj, zwracając uwagę, że radni PiS-u mieli czas na przygotowanie wniosku o zmianę uchwały w odpowiedni sposób, ale nie zrobili tego. Na wniosek Kupaja zakończono dyskusję i przystąpiono do głosowania. PiS przegrał je sromotnie. Za przyjęciem zmian w budżecie (m.in. w sprawie lapidarium) było 13 radnych. Przeciw zagłosowało tylko 7 radnych PiS.

FOT. PIOTR KANIKOWSKI

Moje trzy grosze: Wacław Szetelnicki i Zbigniew Bytnar dostali od “URSO”-wiczów brawa. Moim zdaniem, niezasłużone, bo pokpili sprawę. Mogli – jak sugerował Maciej Kupaj – przynieść na sesję wniosek o wprowadzenie zmian w uchwale: zaproponować przeznaczenie tych 168 tys. zł na jakieś inne zadanie i argumentami przekonać większość rady do swojego stanowiska. To był jedyny sposób, by sprawę załatwić po myśli URSO-wiczów. Skończyło się na biciu piany.